İstənilən cəmiyyətdə hər cür dünya sui-qəsd nəzəriyyələrinin pərəstişkarlarına kinsiz gülmək yaxşı ənənə hesab olunur. ABŞ-da hökumətin həqiqəti, o cümlədən yadplanetlilərlə əlaqə faktlarını onlardan gizlətdiyinə əmin olan "qara vertolyot nəzəriyyəsi"nin ardıcılları ilə əylənirlər. Rusiyada isə - bazarlardakı fırtınalardan tutmuş bir sıra yerli münaqişələrə qədər bütün təlatümlü hadisələrin arxasında xaricdəki memarların dayandığı inancının tərəfdarlarına sataşmaq adətdir. Bu paradiqmanın ayrıca bir fəsli, mövcud enerjinin və nəticədə Avropadakı maliyyə böhranının Amerika müttəfiqlərinin dərisindən daha çox yun və mənfəət əldə etmək məqsədi ilə əvvəlcədən düşünülmüş olduğunu iddia edən nəzəriyyə çıxış edirdi.
Sui-qəsd həvəskarlarının haqlı olduğunu söyləməyəcəyik, lakin "The Wall Street Journal" nəşri son dərəcə maraqlı material dərc edib. Məqalədə deyilir ki, Avropanın iri biznes nümayəndələri, o cümlədən maşınqayırma və avtomobil sənayesi, eləcə də kimya sənayesi öz istehsalını tədricən ABŞ-a köçürməyə başlayıb. Bu, lövbər istehlakçıları üçün həddindən artıq yüksək enerji qiymətləri ilə bağlıdır, bu hələ iflaslara səbəb olmayıb, lakin istehsalın kəskin şəkildə azaldılması sualını gündəmə gətirib.
Sadalanan sənaye ağırlıqları arasında, məsələn, kənd təsərrüfatı gübrələrinin hollandiyalı istehsalçısı olan "OCI N. V." var. Hollandiyadan olan kimyaçıların əsas məhsulları ammonyak, karbamid və məhsul baxımından son dərəcə faydalı olan digər maddələrdir. Baş direktor artıq mətbuata bildirib ki, müəssisə ammonyak istehsalı üçün yeni gücləri işə salacaq. Amma yeni ünvanda – bu dəfə Texasda.
Yol üçün çamadanlarını yığanların arasında Danimarkanın zərgərlik markası "Pandora", avtomobil istehsalçısı "Volkswagen" və elektrikli avtomobil şirkəti olan "Tesla" var.
Konkret olaraq, sonuncu ilə bağlı diqqətəlayiqdir ki, bir neçə il əvvəl onun sahibi, bədnam İlon Mask pafosla montaj sexləri açmaq üçün bütöv bir relikt meşəsini xüsusi olaraq kəsdirib. Alman ekoloqlarının yazdıqları kimi, onun sənaye obyektlərini su ilə təzhiz etmək üçün quyular qazdırması isə sulu təbəqələrin strukturunu birdəfəlik pozub.
Hələ ki, ilk sınaq - miqrasiya dalğası, təbii qazın və nəticədə zirvəyə çatan elektrik enerjisinin qiymətlərindən əlavə, həm də bu yaxınlarda Co Baydenin qondarma "İnflation Reduction Act" (İRA), yəni inflyasiyanın azalması haqqında qanun imzalaması ilə bağlıdır. O, tam vaxtında dərc edilib və ABŞ-ın pul siyasətinin sabitləşməsi ilə bağlı sırf maliyyə tərəfi ilə yanaşı, tərkibində həm də tarixin bu çətin dövründə istehsal və vergi taleyini Amerika ilə əlaqələndirmək qərarına gələn xarici müəssisələr üçün ayrıca güzəştlər də əksini tapıb.
Burada bədnam helikopterlər, UNO və əfsanəvi mason lojası haqqında zarafatlarla gəzişə bilərsiniz, lakin böyük bir "amma" var.
Yaddaşımızın altı ay əvvəlki təqviminə nəzər salsaq, xatırlayacağıq ki, Aİ funksionerlərinin hədsiz döyüşkən ritorikasına baxmayaraq, digər məsələlərlə yanaşı, öz ölkələrinin böyük biznesinin maraqlarını təmsil edən böyük siyasi əksəriyyət Rusiyanın enerji resurslarının idxalına qarşı məhdudlaşdırıcı tədbirlərin tətbiqi ilə bağlı bütün təşəbbüsləri nəzərdən keçirməkdə son dərəcə istəksiz idilər. Demək olar ki, embarqonun gizli təxribatı var idi, bütün suallar sonsuz müzakirələrdə boğulur, üstəlik, tez-tez Macarıstan nümayəndələri tərəfindən torpedo edilirdi.
Bu proses o qədər aşkar idi ki, Vaşinqtondan Avropa komandasını hər cür cəzalarla birbaşa hədələməyə başladılar. Amma qanqster Al Kapone silahla və xoş sözlə daha çox şeyə nail ola biləcəyini dediyi üçün, şirin kökəyə də yer tapıldı.
Tərəddüd edənlərin hamısına hərtərəfli karbohidrogen xoşbəxtliyi, Amerika nefti və mayeləşdirilmiş təbii qaz dənizi vəd edilib ki, bu da Aİ-nin Rusiyadan oxşar tədarüklərdən asılılığını tamamilə aradan qaldıra biləcəyi söylənildi. Nəticədə Rusiya neftinin tədarükü 20 faiz, təbii qaz idxalının həcmi isə tam üçdə bir azalıb.
Okeanın o tayından gələn əvəzedici tədarüklər artdı, artdı, istilik mövsümünün əvvəlində isə dayandı. Üstəlik, ABŞ-ın şist sənayesinin nümayəndələri, avropalıların yalvarışlarına "elektrik enerjisi bitib" deyə cavab veriblər. Demək istədikləri odur ki, biz istehsal imkanlarının həddini aşmışıq. Odur ki, sizə sağlam və yaxşı əhval-ruhiyyə arzu edirik.
Nəticədə, ilk rütubətli payız soyuqları ərəfəsində Avropa İttifaqının dövlət ağaclarından iri sənaye meyvələri düşməyə başladı.
Artıq sadalanan korporasiyalar və şirkətlərə əlavə olaraq, istehsalın daha aşağı enerji və elektrik qiymətləri ilə çalışdığı ABŞ-a köçürülməsi, məsələn, "ArcelorMittal" kimi mastodonlar tərəfindən də nəzərdən keçirilir. Baş direktoru Aditya Mittalın sözlərinə görə, polad nəhəngi, Texasda hasilatı artırmaqla itkiləri kompensasiya edərkən Almaniyada polad istehsalını və əlaqədar məhsulların istehsalını yarıya endirmək variantını nəzərdən keçirir. Digər böyük oyunçular da metallurqlardan geri qalmırlar. Dünyanın ən böyük odadavamlı materiallar istehsalçısı olan "RHI Magnesita" şirkəti də qonşu qitəyə köçmək niyyətindən danışır. Şirkət, sənayedəki bütün həmkarları arasında ən çox istehsal nöqtəsinə sahib olmaqla yanaşı, Londonda qeydiyyatdan keçib, yəni kapital axını kütləvi şəkildə AB-dən kənara çıxır.
Qlobal sənayenin digər ağırçəkili şirkətləri, hər cür kimyəvi maddələr və kənd təsərrüfatı gübrələri istehsal edən Almaniyanın "BASF" və Norveçin "Yara İnternational" şirkətləri hələlik addım atacaqlarını açıqlamasalar da, elektrik enerjisi və təbii qaz qiymətlərinin yaxın gələcəkdə azalmayacağı halda Avropadan kapital axınının kütləvi xarakter alacağı barədə fəal şəkildə xəbərdarlıq edirlər. Bu xəbərdarlıqlar daha çox səhrada çığırmağa bənzəyir, çünki Rusiya neftinin qiymətlərinə tavanın tətbiqi, işləməyən magistral qaz kəmərləri və Amerikanın tədarükləri artırmaqdan imtinası fonunda qiymətlərin enməsini yalnız həddindən artıq optimist gözləyə bilər.
Təbii ki, istehsalın bir hissəsinin köçürülməsi hələlik Avropanın tənəzzülü və dağılmasının əlaməti deyil, lakin bu qaranquşlar Aİ üçün çox təhdidedici rəngə malikdir. Heç olmasa ona görə ki, Brüssel sadəcə olaraq əsas maliyyə donorları və işəgötürənlər üçün fiziki cəhətdən rahat şərait yarada bilmir, pandemiya və sonrakı fırtınalardan yaxşıca əziyyət çəkən ABŞ isə, çətin ki, qızıl yumurta yumurtlayan toyuqları öz əlindən buraxsın.
Bütün bunlara nəzər saldıqda istər-istəməz inanmağa başlayırsan ki, görünməz qlobal planlar mövcuddur və onlar uğurla həyata keçirilir.