BAKI, 8 sentyabr — Sputnik, Renat Abdullin. Rusiyanın sanksiyaları aşmaqda uğur qazanması Qərbin Ukraynaya yardımı kəsməsinə səbəb olacaq. Moskvanın təkcə hərbi əməliyyatlarda deyil, həm də iqtisadiyyatda təşəbbüsü özündə saxladığını qeyd edən xarici analitiklər belə deyirlər. Rusiya-Ukrayna qarşıdurmasında ABŞ və Aİ-nin narrativin niyə dəyişməsi haqqında – "RİA Novosti"nin materialında.
Danışıqlara hələ çox var
"Politico"nun müəllifləri, nüfuzlu "Defence Priorities" analitik mərkəzinin və Müharibə və Sülhün Öyrənilməsi üzrə "Salçman" İnstitutunun əməkdaşları Moskva ilə Kiyev arasında yaxın gələcəkdə sülh danışıqlarının aparılmasını qeyri-mümkün hesab edirlər.
Nəşrin fikrincə, bunun bir neçə səbəbi var. İlk növbədə, prezident Vladimir Zelenski davamlı silah tədarükünə ümid edir. "9 milyard dollardan çox qiymətləndirilən Amerika hərbi yardımının kəsiləcəyinə dair heç bir əlamət yoxdur", - analitiklər belə deyirlər.
Bundan əlavə, Ukrayna əhalisi arasında aparılan sorğulara görə, respondentlərin yarıdan çoxu kompromisə hazır deyil. Bu o deməkdir ki, Zelenski hətta siyasi cəhətdən sağ qalmaq naminə belə dialoqa girməyəcək.
Rusiyadan danışan müəlliflər vurğulayırlar ki, Qərbin sanksiyaların xüsusi əməliyyatın tapşırıqlarının yerinə yetirilməsinə mane olacağı ilə bağlı gözləntisi özünü doğrultmayıb. Rusiya tərəfi hərbi əməliyyatlarda aşkar uğurlar nümayiş etdirir, iqtisadi məhdudiyyətlər isə Aİ ölkələrinə daha çox ziyan vurur: "<...> Avropalılar artıq yüksək inflyasiya və enerji qiymətlərinin artması ilə üzləşiblər və Rusiyanın təbii qaz tədarükünü azaltması Avropanın iqtisadi mərkəzi olan Almaniyanı məcbur edir ki, qazın qışa qədər tükənməməsi üçün təcili tədbirlər görsün.
Qərbin sanksiyaları Rusiya iqtisadiyyatına zərər vursa da, aydındır ki, Rusiya onlara Avropa İttifaqından daha yaxşı hazır idi.
"Enerji sanksiyaları işə yaramır"
Əvvəllər Rusiyaya təriflərdə görünməyən nəşr olan "Politico"da dərc olunan məqalələr Qərbin Ukrayna probleminə yenidən baxması üçün yaranan tendensiyanın yalnız bir hissəsidir. Eyni zamanda, Amerikanın "Bloomberg" nəşri son dərəcə aydın tezislə məqalə dərc edib: "(Anti-Rusiya) enerji sanksiyaları işə yaramır".
Qəzet xatırladır ki, hələ mart və aprel aylarında Qərb siyasətçiləri öz proqnozlarında nikbin idilər və Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin başçılıq etdiyi OPEK-in Rusiya ilə ittifaqdan imtina edəcəyinə ümid edirdilər.
Lakin bunun əksi baş verdi. Və bu, təkcə bazar deyil, həm də Moskva üçün siyasi uğurdur: "ABŞ prezidenti Cozef Baydenin Ər-Riyada səfərinə baxmayaraq, Putin OPEC+ alyansı daxilində nüfuzunu saxladı. Amerika liderinin Səudiyyə Ərəbistanını tərk etməsindən qısa müddət sonra Rusiya Baş nazirinin müavini Aleksandr Novak kartellə əlaqələrə cavabdeh olan krallığa uçdu. Bir neçə gün sonra OPEC+ neft hasilatının cüzi artdığını elan etdi və bu, qlobal enerji bazarlarına təzyiq göstərməkdə davam edir."
Belə bir konyuktura o deməkdir ki, Moskva Avropaya təbii qaz tədarükündən, neft satışından qazanc əldə etməkdən imtina edə bilər. İyulda onun Rusiyada hasilatı demək olar ki, ilin əvvəli səviyyəsinə - orta hesabla gündə 10,8 milyon barrelə qədər həcmə qayıdıb. "Bloomberg" etiraf edir ki, "bu artım deyil: iyul ayı neft hasilatının ardıcıl üçüncü bərpa ayı idi". Avropa neft emalı şirkətləri "öz-özünə sanksiyalar" səbəbindən almağı dayandırdıqları gündəlik bir milyon barel üçün Rusiya yeni alıcılar tapdı. Bu neftin böyük hissəsi Asiyaya, əsasən Hindistana, həmçinin, Türkiyəyə və Yaxın Şərq ölkələrinə gedir.
Aİ üzvləri isə inflyasiya və digər iqtisadi problemlərdən getdikcə daha çox məyus olan ev təsərrüfatları üçün tarifləri qaldıraraq sərt qışa hazırlaşırlar. "Böyük Britaniyada qiymətlər, çox güman ki, 75 faiz artacaq, Almaniyada isə bəzi kommunal xidmətlər artıq 100 faizdən çox artım barədə xəbərdarlıq ediblər", - deyə Amerika nəşri proqnozlaşdırır.
Kiyevə yardım azaldıla bilər
Kremlin enerji yarışında uğur qazandığını qeyd edən xarici analitiklər başqa bir məsələdə də həmfikirdirlər: Qərb öz vətəndaşlarının ehtiyacları ilə ukraynalıların maraqları arasında seçim etməli olacaq.
"Putin hesab edir ki, Qərbin Ukraynaya dəstəyi sonda zəifləyəcək, çünki iqtisadi ziyanlar (ABŞ və Aİ üçün) daha güclü olacaq – və bu məsələdə o, haqlı ola bilər", – deyə "Politico"nun müəllifləri vurğulayırlar.
"Soyuq hava, elektrik enerjisinə tələbatın kəskin artması və ilin sonunda qiymətlərin kəskin artması Qərbin Ukraynaya dəstəyini sarsıda bilər", - deyə "Bloomberg"də bildirilir. Kiyevə yardım göstərməklə beynəlxalq miqyasda tanınmağa çalışan avropalı siyasətçilər bunun əvəzini ödəmək istəməyə, əksinə, seçicilər üçün enerji qıtlığından qaça bilərlər".
Ekspertlərin Ukraynaya dəstəyin zəifləməsi ilə bağlı proqnozları artıq təsdiqlənib. Sentyabrda Kiyev 900 milyon avro borcunu ödəməlidir - gələcək xəndəklərin taleyi bundan asılı olacaq. Xüsusilə Almaniya açıq şəkildə bildirib ki, ukraynalılar kredit öhdəliklərini yerinə yetirənə qədər yeni yardım paketlərini dayandıracaqlar.
İstirahət etməyə dəyməz
Ukraynanın təkcə hesabları ödəməsi deyil, həm də "yerdə" nəzərəçarpacaq uğurlar əldə etməsi gözlənilir. Bu arada Kiyevin öyünəcək heç nəyi yoxdur ki, bu da Qərb ictimaiyyətinin tonunu dəyişməyə məcbur edir. "Ukrayna silahlı qüvvələri üçün vəziyyət getdikcə mürəkkəbləşir və Ukrayna tərəfinin heç bir aydın qələbəsi yoxdur", - deyə politoloq Sergey Mixeyev "RİA Novosti" ilə söhbətində qeyd edib. – Əhval-ruhiyyədəki dəyişikliklərin səbəbi də budur. Əlbəttə ki, bu, həm də ekspertə və ictimai rəyə təsir edir".
Lakin Mixeyev hesab edir ki, belə təsirdən dərhal effekt gözləmək olmaz: "ABŞ və ya Avropa İttifaqının hazırda siyasəti kəskin şəkildə dəyişəcəyinə ümid etmək olmaz. Düşünmək lazım deyil ki, guya orada haqq-hesab çəkəcəklər, etiraf edəcəklər ki, onların pulu azdır və ona görə də Moskva ilə kompromislərə getmək lazımdır. Bu oyunda Qərbin qaz qiymətləri və ya əhalinin gündəlik tələbatlarından daha çox payı var".
"Nəticədə, bir tərəfdən Kiyevin səmərəsiz hərəkətlərindən və sanksiyaların mənfi nəticələrindən narazılıq artacaq. Digər tərəfdən, bu, o demək deyil ki, Moskva bu proseslərə diqqət yetirməlidir, əvvəlki kimi hərəkət etmək daha yaxşı olar", - deyə politoloq gəldiyi qənaəti bildirir.
Rusiya strateji araşdırmalar institutunun aparıcı eksperti Oleq Nemenski də analoji fikri ifadə edir. Onun fikrincə, ABŞ və Avropada Qərbin sanksiya siyasətinin tənqidi davam edəcək, ancaq real hakimiyyətin əlində olanlar deyil, müxalifət və analitiklər səviyyəsində.
"Problem ondadır ki, Qərb liderləri məntiqlə deyil, ideoloji mülahizələrlə, dünya üzərində nəzarəti saxlamaq istəyi ilə idarə olunurlar. Əslində, artıq bunun üçün resursları olmasa da, öz layihələrindən əl çəkə bilmirlər", - deyə ekspert izah edir.
Ən azı Amerika və Avropa liderləri dəyişənə qədər kollektiv Qərbin Rusiya-Ukrayna istiqamətində yeni siyasətindən ciddi danışmağa isə ehtiyac yoxdur.