BAKI, 30 iyul — Sputnik. Boris Conson Britaniya hökumətindən qovulmazdan əvvəl media onun üçün yeni bir vəzifə seçib - onu NATO-nun baş katibi təyin etməyi təklif ediblər. Mühafizəkarlar Partiyası bu ideyanı bəyənib. Bəziləri Consonu "millət üçün biabırçılıq" hesab edir, lakin o, Rusiyaya qarşı əsas döyüşçü roluna kifayət qədər uyğundur. Eksentrik britaniyalı siyasətçinin karyera perspektivləri haqqında - RİA Novosti-nin müxbiri Mixail Katkovun materialında.
Qərbin "Şahin"i
NATO-nun yeni baş katibi 2023-cü ildə seçilməlidir. "The Telegraph" yazır ki, Boris Conson aktiv anti-Rusiya mövqeyinə görə bu vəzifəyə uyğundur. Bundan əlavə, keçmiş Brexit naziri Devid Consonun sözlərinə görə, İsveç və Finlandiyanı alyansa müraciət etməyə onun adaşı inandırıb.
Mühafizəkarlar Partiyası bu təşəbbüsü dəstəkləyir. Parlamentin Müdafiə Komitəsinin tori sözçüsü Riçard Draksın sözlərinə görə, Conson görkəmli britaniyalıdır. Bundan əlavə, o, Kiyevin lobbi potensialına arxalana bilər. Təəccüblü deyil ki, onu bəzən Consonyuk adlandırırlar - o, ukraynalılara çox yaxındır. Hətta prezident aparatının saytında onun Ukraynanın baş naziri təyin olunmasını xahiş edən petisiya da peyda olub.
NATO-nun baş katibi kimi Conson ilk növbədə Avropa müttəfiqlərinin Rusiyaya qarşı mübarizədə daha qətiyyətli olmasını gözləyən ABŞ üçün faydalı olacaq. Qərb mediası dəfələrlə qeyd edib ki, Aİ ölkələrinin bir çoxu ya Moskva ilə dialoqun tərəfdarıdır, ya da Rusiya-Ukrayna münaqişəsindən cəsarətlə uzaqlaşır. Consonyukun inadkarlığı işə yarayacaq və onları mövqelərini dəyişməyə məcbur edəcək.
Mirror qeyd edir ki, Consonun 2030-cu ilə qədər ölkənin müdafiə xərclərini - ÜDM-in iki faizindən 2,5 faizinə qədər artıracağını vəd etməsi də Britaniyalıların xeyrinədir. Alyansa, əgər o, baş katib vəzifəsində bunu axtarmaqda davam edərsə və təkcə Londondan deyil, bütün NATO üzvlərindən faydalanarsa, sərf edir.
Daxili parçalanma
Conson NATO-nun Britaniyadan çıxmış dördüncü rəhbəri ola bilər, lakin başqa namizədlər də var. 2021-ci ildə media iddiaçılar arasında Almaniya, Xorvatiya, Litva və Estoniyanın keçmiş başçılarının adını çəkib: Angela Merkel, Kolinda Qrabar-Kitaroviç, Dalia Qribauskayte və Kersti Kalyulayd. Məhz burada Qərbin gender bərabərliyi siyasəti işə düşür – NATO-ya qadının rəhbərlik etmə vaxtıdır.
Kanada, Polşa, Rumıniya, Baltikyanı ölkələr, Çexiya, Xorvatiya və digər rusofob ölkələr, şübhəsiz ki, Britaniyanın istefaya göndərilən baş nazirinə səs verəcəklər. Bununla belə, məsələ həll olunmaqdan çox uzaqdır. Britaniya ordusunun keçmiş rəhbəri Riçard Dannatın dediyi kimi, bu adam "milli biabırçılıqdır". Xaricdə isə tez-tez onun haqqında daha pis fikirləşirlər.
Aİ liderləri Consona qarşı çıxa bilərlər. Məsələn, "The Telegraph" Avropaya inteqrasiyanın əsas tərəfdarı olan Fransa prezidenti Emmanuel Makronun Londonu Aİ-dən çıxaran adamı dəstəkləyəcəyinə şübhə edir. Müxtəlif bəhanələrlə Kiyevə irimiqyaslı hərbi texnika tədarükünü dayandıran Almaniya kansleri Olaf Şolts da Consonu NATO rəhbəri kürsüsündə görmək perspektivinə həvəsli deyil.
Türkiyə prezidenti Tayyib Rəcəb Tayyib Ərdoğanla vəziyyət daha çətindir. İsveç və Finlandiyanın NATO-ya qəbulu prosesi hələ başa çatmayıb - Ankara konsensus müqabilində Amerika qırıcılarını və kürdlərin ekstradisiyasını tələb edir. Türkiyə lideri haqqında təhqiramiz qafiyələr yazan Consonun danışıqlarda görünməsi vəziyyəti birmənalı şəkildə sadələşdirməyəcək. Eyni zamanda Türkiyə hərbi blokda ikinci ən böyük orduya sahibdir.
NATO nizamnaməsinə görə, baş katib yekdilliklə seçilir. Praktikada buna qeyri-rəsmi diplomatik təmaslar vasitəsilə nail olunur. Məsələn, 2009-cu ildə Ankara Anders Foq Rasmussenə qarşı çıxmış, lakin veto qoymamışdı.
Əsas düşmən
NATO-nun hazırkı rəhbəri Yens Stoltenberq bu il təqaüdə çıxmalı idi, lakin Ukrayna böhranı səbəbindən alyans gözləmək qərarına gəlib. Stoltenberq qərarsızlıqda ittiham olunur. O, nəinki Rusiya ilə dialoqun tərəfdarı idi, həm də Ukrayna üzərində hava məkanını bağlamaqdan imtina edib - Kiyevdə çoxları bunu xəyanət kimi qiymətləndirib.
İyunun sonunda Madriddə NATO sammiti keçirilib. Sammitdə Moskva "müttəfiqlərin təhlükəsizliyinə ən əhəmiyyətli və birbaşa təhdid" adlandırılıb. Bu baxımdan alyansın hazırkı baş katibdən daha radikal birinə ehtiyacı var. Bunu RİA Novosti-yə müsahibə verən ekspertlər deyirlər.
Conson Ukraynanın Rusiya ilə qələbəyə qədər - yəni 1991-ci il sərhədləri qaytarılana qədər mübarizə aparmasını təkid edən Avropadakı bir qrup ölkəyə rəhbərlik edib. Bunu avro-atlantika əməkdaşlıq Assosiasiyasının prezidenti, Rusiya Elmlər Akademiyasının İctimai Elmlər üzrə Elmi İnformasiya İnstitutu direktorunun müavini Tatyana Parxalina vurğulayır.
"Baş katib alyansın üzvlərini koordinasiya edəcək və problemlərə öz həll yollarını təklif edəcək. Əgər 2023-cü ilin payızına qədər Qərbin Moskva ilə sərt qarşıdurma tərəfdarına ehtiyacı davam edərsə, Consonun seçilməsi, çox güman ki, real olacaq", - deyə o qeyd edir.
Consonun ümumi qəbul edilmiş normaları pozan və qalmaqallı xarakteri alyansa bayram ab-havası gətirəcək, lakin bu, hamını sevindirməyəcək. "Rusiya Qlobal Məsələlər üzrə" dərgisinin baş redaktoru Fyodor Lukyanov belə hesab edir. "Conson Ukraynanı fəal şəkildə dəstəkləyir. Onun qətiyyəti bəzilərinə inam verir, bəzilərini qorxudur, çünki heç də hamı yanar ocağın tam mərkəzinə girməyə hazır deyil. Consonun seçilməsi NATO-nun Rusiyaya münasibətini heç bir şəkildə dəyişməyəcək, çünki o, baş katib rolunda lazımi funksionallığa malik olmayacaq, lakin blokun üzvlərini qütbləşdirə biləcək", - deyə politoloq vurğulayıb.
Digər tərəfdən, NATO bürokratiyası Consonu nəzarətdə saxlayacaq və onun könüllülük, konvensiyalara məhəl qoymamaq və sinizm kimi xarakter xüsusiyyətlərinin alyansın strateji maraqlarından üstün olmasına imkan verməyəcək.