BAKI, 24 iyun — Sputnik. Rusiyanın ağır "Sarmat" qitələrarası ballistik raketləri (QABR) döyüş gücü və mükəmməlliyi baxımından əfsanəvi "Voyevoda" QABR-nı üstələyib. Məqsədinə görə oxşar olan ABŞ-ın şaxta bazalı "Minuteman III" QABR-da texnoloji boşluq böyükdür və bu ABŞ ordusunun qabaqcıl silahların inkişafında, Strateji Nüvə Qüvvələrinin qurulmasında və modernləşdirilməsində geridə qaldığını göstərir.
İyunun 21-də Rusiya Prezidenti Vladimir Putin ilk "Sarmat"ın 2022-ci ilin sonunda döyüş növbətçiliyinə keçəcəyini açıqlayıb. Bu, dünyanın ən güclü qitələrarası raketidir, 1988-ci ildən döyüş vəzifəsini layiqincə yerinə yetirən "Voyevoda"dan 1.5 dəfə daha sürətlidir və güc və etibarlılığın dünya modeli hesab olunur.
"Sarmat"ın yaranmasına qədər "Voyevoda"nın döyüş yükü (8,7 tona qədər) və məsafəsi (16.000 km-ə qədər) Qərb üçün əlçatmaz olub. Dəniz bazalı ABŞ-ın ən çox yükqaldıra bilən "Traydent" QABR-ı 11.000 km-ə 2,8 ton ağırlığında döyüş başlığı ata bilir.
Beşinci nəsil "Sarmat" QABR-ı Qərb "rəqibləri" üzərində liderliyini artırıb, növbəti yarım əsrdə Rusiyanın strateji nüvə silahları sahəsində texnoloji üstünlüyünü təmin edib və 2070-ci illərə qədər xidmət göstərəcək.
Başlanğıc çəkisi 210 ton olan "Sarmat" bütün mövcud və perspektivli raket əleyhinə müdafiə sistemlərinin öhdəsindən gəlməyə, 10 ton ağırlığında döyüş bloklarını 18.000 km-ə qədər məsafəyə çatdırmağa zəmanət verir.
QABR-ın döyüş texnikasının həcmi əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirilib. "Avanqard" hipersəs blokları 28 Maxa (33.560 km/saat) qədər uçmaq qabiliyyətinə malikdir. Ən yeni "Sarmat" yeni mühərriklərlə təchiz olunub, mədən və mobil modifikasiyaları var. "Voyevoda"nın döyüş blokları yalançı elementlər buludunda hədəfə doğru uçarkən hədəfdən 500 metrdən çox kənara çıxdığı halda, "Sarmat" isə daha təkmil müdafiə və hədəf təyinatı sistemlərinə malikdir.
Bir "Sarmat" Yerin istənilən qütbündən 7,5 meqaton nüvə ötürməyə və təcavüzkar dövlətin 37 milyon vətəndaşını məhv etməyə qadirdir, 10 raket hər hansı bir ölkəni tamamilə məhv edə bilər (Rusiyanın Strateji Nüvə Qüvvələrinin START-3 Müqaviləsinə əsasən həddi 700 yerləşdirilmiş buraxılış qurğusu və 1550 döyüş başlığıdır, bunların 60% -i daim hazır vəziyyətdə olan Strateji Raket Qüvvələrinin şaxta bazalı və mobil kompleksləridir).
Rusiyanın yeni QABR-nın mühüm texnoloji xüsusiyyəti yüksək dəqiqlikli qeyri-nüvə zərbəsi vurmaq imkanıdır: atmosferdə 15 Max (təxminən 18.000 km/saat) sürətilə tutmaq mümkün deyil, döyüş blokunun kinetik enerjisi isə radiasiyaya nüfuz etmədən "atom" məhvinə zəmanət verir.
Rusiyanın "Sarmat" QABR-ın məqsədinə görə oxşar olan "Minuteman III" şaxta bazası raketinin xüsusiyyətlərinin müqayisəsi "Northrop Grumma"ın direktoru Keti Uordenin ABŞ-ın son 65 ildə eksklüzivliyi və texnoloji üstünlüyü ilə bağlı şayiə və açıqlamalarının nə qədər şişirdilmiş olduğunu başa düşməyə imkan verir.
Zəif bənd
ABŞ-ın yeganə yerüstü "Minuteman III" raketi yarım əsrdən çoxdur ki, xidmət edir, bütün təkmilləşdirmələrdən sonra o, 13.000 km-ə qədər məsafədə 1,1 ton (350 kiloton gücündə olan üç döyüş başlığı) ağırlığında döyüş başlığını daşımağa qadirdir və Rusiya QABR-larına rəqib deyil.
Ümumiyyətlə, nəhəng "Sarmat"ın fonunda 39 tonluq "Minuteman" amerikalı hərbi analitik Maykl Pekə yalnız "reaktiv diş çubuğu" kimi görünüb.
"Minuteman III" ABŞ nüvə üçlüyünün zəif bəndi adlanır: XXI əsrdə səkkiz buraxılışın yarısı uğursuz olub. Pentaqonun strateji nüvə qüvvələrinin şaxta arsenalının yeni QABR-larla əvəz olunması 264 milyard dollar dəyərində qiymətləndirilir, lakin "Ground Based Strategic Deterrent" layihəsi inkişaf etməmiş və maliyyəsiz vəziyyətdədir.
Amerikalılar hipersəs problemini həll edə bilmirlər, nüvə müttəfiqləri olan Böyük Britaniya və Fransa isə sualtı qayıqlarda QABR-ların xeyrinə yerüstü strateji raketlərindən tamamilə imtina ediblər.
"Minuteman III" qitələrarası ballistik raketlər konstruksiya baxımından 1962-ci ilin "Minuteman I" modelinin davamıdır və 1970-ci illərdən etibarən xidmətdədir. ABŞ Strateji Komandanlığının rəhbəri Çarlz Riçard bu yaxınlarda senat və Ağ Ev administrasiyasına xəbərdarlıq edib:
"Siz "Minuteman III"ün ömrünü uzada bilməzsiniz... raketlər o qədər köhnəlib ki, onların konstruktorları artıq ölüb, fəaliyyət göstərən mühəndislər isə lazımi texniki sənədlərə malik deyillər".
Köhnə çertyojlar müasir standartlardan onilliklərlə geri qalır. Əgər nüvə üçlüyünün komponentlərindən biri döyüşə hazır deyilsə, o qeyri-effektivdir. "Minuteman" isə texnoloji tənəzzülün xəbərdarlıq nişanəsidir. 450 şaxtalı "Minuteman III" QABR-ın ehtimal olunan itkilərini (istismardan çıxarılmasını) hava və dəniz raketləri ilə kompensasiya etmək olmaz.
Təkmilləşdirilmiş Vyetnam Müharibəsi iştirakçısı B-52 "Stratofortress"in bu yaxınlarda 70 illik xidməti tamam olub və bu, nəsli kəsilməkdə olan "dinozavr" növü kimidir. B-1 "Lancer" ağır bombardmançı təyyarələri (1985-ci ildən xidmətdədir) nüvə arsenalına malik deyillər və bu maşınların 90%-dən çoxu texniki problemlərə görə döyüşə hazır deyil.
20 ədəd B-2 "Spirit" bombardmançı təyyarəsi (1980-ci illərdə Moskvaya nüvə zərbələri endirmək üçün nəzərdə tutulub, hər biri 2 milyard dollara başa gəlib) son dərəcə kövrək, qərarsız və texniki qulluq tələb edir. B-1 "Lancer" və B-2 "Spirit" 2030-cu illərdə istismardan çıxarılacaq və yeni B-21 "Raider" "strateqi" onları əvəz etməyəcək (prototipi hələ heç qurulmayıb).
ABŞ-ın nüvə üçlüyü zaman keçdikcə yox ola bilər (Fransa və Britaniyada olduğu kimi), yalnız dəniz bazalı "Trident II" D5 QABR-ları (Ohayo və Kolumbiya sualtı qayıqlarında) qala bilər, bu isə Rusiya, Çin və Şimali Koreyanın QABR arsenallarının təkmilləşməsi fonunda daha da zəifləməsi deməkdir. Yüksək silah texnologiyası sahəsində ABŞ-ın özməxsusluğunun tamamilə itirilməsindən danışmıram.
Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.