BAKI, 28 may — Sputnik. Ən inadkar ukraynalı nasistlərin Azovstalda təslim olması gözlənildiyi kimi Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin ruhunu sarsıtdı. Əsgərlər geri çəkilir, fərarilik edir, təslim olur, hələ səfərbər olmayanlar hərbi xidmətə göndərişlərdən qaçır. Deyəsən, ukraynalılar nələrisə dərk etməyə başlayıblar.
Lakin onların Qərb himayədarlarının döyüş ruhu daha da nəzərəçarpacaq dərəcədə azalıb. Mariupolun azad edilməsindən dərhal sonra Ukrayna aparıcı ingilissakson mediasının ön səhifələrindən itdi. "Müharibənin 88-ci günü, müharibənin 89-cu günü ..." başlıqları altında gedən döyüş reportajları da harasa yox oldular.
İngilis təbliğatı Conni Depp və Ember Xerdin məhkəməsi ilə məşğul olmağa başladı. Amerikalılar noyabr seçkilərinə hazırlığa başladılar.
ABŞ-ın informasiya sahəsində sağlam düşüncənin səsləri əvvəlcə utancaq, sonra daha yüksək və daha ucadan səsləndilər: "Ukraynada müharibə getdikcə çətinləşir, Amerika buna hazır deyil" – bu başlıq elə-belə yerdə deyil, bu, Demokratlar Partiyasının əsas media orqanı olan "New York Times"da əsas məqalənin başlığıdır. Redaksiya Ukrayna liderlərinə "kompromis əldə etmək prosesində tələb olunacaq ağrılı ərazi qərarlarını" tez qəbul etməyi tövsiyə edir. Daha doğrusu, sadə dillə desək, ərazilərinizi Rusiyaya verin.
"Bizə Ukrayna münaqişəsi ilə bağlı əsl müzakirə lazımdır" deyərək, "Amerika ordusunun ruporu" olan "Washington Times" nəşri özünün ayaqqabılarını sürətlə dəyişdirir. Onun səhifələrində Ukraynadakı vəziyyətə müxtəlif rakurslardan baxmaq çağırışlarını və qlobal nüvə qarşıdurmasının qarşısının alınmasının zəruriliyi ilə bağlı arqumentləri oxumaq qəribədir. Soruşmaq istəyirsən ki, bu vaxtacan harada idiniz?
Mövqelərə bu baxışı dünya siyasətinin 99 yaşlı ağır çəkilisi Henri Kissincer yekunlaşdırıb. Davos forumunda o, Kiyevə tərəddüd etmədən mümkün qədər tez təslim olmağı, yəni Moskva ilə sülh danışıqlarına başlamağı tövsiyə edib.
Tanınmış mühafizəkar publisist Patrik Byukenen "kaş müharibə olmasaydı" mövzusunu maraqlı tərzdə işləyərək hazırlayıb. Xüsusi əməliyyatın əvvəlindən o, həmvətənlərini militarist hiddətə qapılmamağa, Rusiya ilə qarşıdurmanın risk və faydalarını əsaslı şəkildə qiymətləndirməyə çağırıb. İndi o, münaqişəni uzatmaqda heç bir fayda görmür. Yalnız nüvə müharibəsi və qarşılıqlı məhv riski.
Byukenen öz köşə yazısında oxuculara xatırladıb ki, 20-ci əsrdə Amerika rəhbərliyi dəfələrlə Avropada münaqişələr yaratmağa çalışıb, SSRİ liderlərinə qarşı informasiya müharibələri təşkil edib, vəziyyəti dünya müharibəsi həddinə çatdırıb, sonra isə tez bir zamanda geri çəkilərək sülh danışıqlarına gedib.
Az əvvəl bir-birini o ki, var söymüş fövqəldövlətlərin liderləri görüşüb, qucaqlaşıb, kameralar qarşısında gülümsəyərkən bütün dünya, nəhayət ki, dərindən nəfəs alıb.
"Ayk (Byukenen prezident Duayt Eyzenhaueri belə adlandırır) Budapeşt qəssabı olan Nikita Xruşşovu Birləşmiş Ştatlara 12 günlük turneyə dəvət etdi. Nikson 1968-ci ildə Varşava Müqaviləsi Təşkilatının qoşunlarına "Praqa baharını əzmək" əmrini verən Leonid Brejnevə gərginliyi azaltmaq təşəbbüsü ilə çıxış edib ... ABŞ və Rusiyanın soyuq müharibə-2 - yə başlamaq əvəzinə yeni bir gərginliyi azaltmağa cəhd etməyin vaxtı çatmayıbmı? – deyə müəllif xəbər alır.
Amerika-Sovet gərginliyinin Vaşinqtonun Praqa və Budapeştdəki əlaltılarına bu anlarda nələr yaşatdıqlarını yalnız təsəvvür etmək olar. Yəqin ki, Zelensky və Co bu gün həmin hissləri keçirirlər.
İnformasiya gündəmindəki dəyişiklik heç bir yerdə ingilissakson mediasının Zelenskiyə münasibətində olduğu qədər kəskin hiss olunmur. Xeyr, Kiyev rejiminin nümayəndələrindən hələ də sitat gətirilir, amma tonun necə dəyişdiyi, təqdimatın necə dəyişdiyi göz qabağındadır.
Budur, Zelenski Davos forumunda coşqun nitq söyləyir. Lakin onun ən parlaq ifadələri mediada yer almır. Xəbər başlıqları isə qəsdən darıxdırıcı və standart görünür: "Zelenski Rusiyaya qarşı sanksiyalar tələb edir", "Rusiyaya qarşı maksimum sanksiyalar". "Zelenski kömək, sərmayə istəyir", yenə "yardım istəyir" və "dünya ictimaiyyətindən kömək istəyir". Sanki əyalətdən hansısa kasıb qohum, Jitomirdən Lariosik gəlib, nəsə yalvarır, xahiş edir, qapıda sızıldayır. Qovmaq yaxşı deyil, amma, olduqca zəhlətökəndir. Ondan qurtulmaq istərdin, amma öz simanı itirməmək üçün bunu necə edəcəyini bilmirsən.
Həmin Davos forumunda yalnız əfsanəvi oliqarx, 91 yaşlı Corc Soros sona qədər Rusiya ilə müharibə üçün kampaniya aparıb. Ancaq belə bir təəssürat yaranıb ki, o, sadəcə olaraq, ayrı-ayrı maliyyə klanlarının hələ də planlarını elan etməyə güvəndiyi, sonra isə həyata keçirilə bilməməsindən yüksək səslə şikayət etdiyi vurulmuş pilot rolunu oynayır. Onun bütün söz-söhbətləri çoxdan və ümidsizcəsinə reallıqdan uzaqlaşıb. Elə həmin çıxışda Soros şəxsən Si Çzinpinə Çin iqtisadiyyatının çökəcəyini söz verdi. Amma nə olsun ki, - o, hər il bunu vəd edir?
Ukraynadakı xüsusi əməliyyatın uğuru daha çox hərbi qələbələrdə deyil, eyni zamanda yüz minlərlə, hətta milyonlarla insanın Rusiyaya birləşmək zərurətinin dərk edilməsində özünü göstərir. Xalqın iradəsinin bu dönüş nöqtəsi, əlbəttə ki, tarixi bir məqamdır. Və həmin bu dəqiqədə Vaşinqton siyasətçiləri geri çəkilməyin daha yaxşı olduğunu təxmin etməyə başlayırlar. Necə deyərlər, hədəfdən geri çəkil.
Üstəlik, Rusiyaya qarşı sürreal sanksiyalar dövlətləri yeni Böyük depressiyaya sürükləyir. Əgər bütün bunlar təcili olaraq geri çəkilməzsə, Demokrat partiyasının noyabr seçkilərində şansı yoxdur. Geriyə çəkmək üçün isə Ukraynanı birləşdirmək lazımdır. Şəxsi heç bir şey yoxdur, söhbət, sadəcə, biznesdən gedir.
Başqa bir sual, simasını itirmədən bunu necə etmək olar? Vaşinqton administrasiyası Rusiya ilə sülh danışıqları arzusunu öz auditoriyasına necə satacaq?
Axı, Demokratik partiya amerikalılarda tamamilə qeyri-sağlam militarist isterika yaratmışdı. New York Times-dakı pasifist məqaləyə şərhlərdə "Bayden boşaltdı!" deyə davamlı bir inilti var.
"Biz Ukraynaya necə xəyanət edə bilərik?!" deyə oxucular qəzəblənirlər. Bəs bu, NATO-nun və ABŞ-ın özünün imicinə nə kimi zərər verəcək? Bəs bizim Avropadakı ortaqlarımız - yəni NATO müttəfiqləri bizim haqqımızda nə düşünəcəklər?
Gülməli burasıdır ki, Bayden administrasiyası Rusiya ilə qarşıdurmanın intensivliyini azaldaraq, qarşıdan gələn seçkilərdə Demokrat Partiyasını xilas etməyə çalışır, bu partiyanın ən şiddətli tərəfdarları isə bunu xəyanət kimi qəbul edir və demokratların əleyhinə səs verəcəkləri, daha doğrusu, Kiyevi tərk edəcəkləri ilə hədələyirlər.
Şərqi Avropa şahinləri də olduqca üzgündürlər - başqa necə ola bilər ki? Gözümüzün qabağında onların Rusiyaya qarşı forpost kimi mövcudluğunun bütün mənası itir. Onlar bir nəfər kimi Kissincerin barışmasını pisləyir, Vaşinqtondan Ukraynanı Rusiyaya qarşı döyüşmək məqsədi ilə silahla təchizata davamı tələb edirlər.
Ancaq Ukraynanın, təəssüf ki, gözümüzün qabağında sonu çatır. Krımın ardınca Donetsk və Luqansk respublikaları parçalandı, Azov sahilləri üzdü, Odessa və Nikolayevlə Qara dəniz sahillərinin taleyi dumanla örtüldü. Pan Dudanın öz batalyonları ilə daxil olmağa çalışdığı qərb ərazilərinin aqibətinin necə olacağı bəlli deyil. Yeri gəlmişkən, orada bir çox insanlar çoxdan "Polşa kartı" əldə ediblər və özlərini Şərqi Kresin tərkibində, Aİ-nin "sivil icması"nın bir hissəsi kimi görürlər.
Döyüşmək üçün planlaşdırılan ukraynalılar da tükənir. Boş vədlər verən, onları hər an atıb Londona uça biləcək prezident üçün cəbhəyə gedib ölməyin nə mənası var?
Darıxmağa başlayan Qərb tərəfdaşlarının Ukraynaya marağı dərhal itdi. Nəhayət, mövzuya Zelenskinin özü "möhür" vurdu. Davosda, o, Qərb oliqarxlarına ölkənin regionlarının bərpasına "sərmayə yatırmağı" təklif etdi və zərərləri saydı — rus insanının ruhu genişdir— dərhal yarım trilyon dollar!
Yox, belə bir məbləğdə pul yoxdur. Oh, bütün bunlardan necə də yoruldum. Bəs, görəsən, Conni Depp və Ember Xerdin məsələsi necə gedir?
...Hələlik Moskvaya baxılmaq üçün təklif olunan sülh müqavilələri layihələri olduqca mənasız görünür. Həmin Kissincer Rusiya və Ukraynaya status-kvo, yəni fevralın 24-ü tarixinə olan sərhədlərə qayıtmağı təklif edir. İtaliya rəhbərliyi, ümumiyyətlə, Ukraynaya həm Donbas, həm də Krımın muxtariyyət statusu ilə verilməsini tövsiyə edib. Bu, sadəcə olaraq, Dmitri Medvedevin dediyi kimi, "Rusiyaya qarşı birbaşa kobudluqdur".
Amma yaranmış "təki müharibə olmasın" tendensiyasına əsasən, müəyyən məqamda biz ağıllı güzəştə də gedə bilərik. Və burada daha bir pat vəziyyəti yaranır. Ukraynaya istənilən ərazi ziyanı o vaxta qədər Ukraynadan qalan ərazilərdəki vətənpərvərləri hiddətləndirəcək. Moskvanın istənilən güzəşti rus vətənpərvərlərini qəzəbləndirəcək. Bəs onda necə danışıqlar aparmaq olar?
Ümumiyyətlə, deyəsən bütün bunlar çox uzun hekayədir. Rusiya ilə münaqişələrin fəlakətli mahiyyətinin başa düşülməsi Ukraynanın Qərb ağalarına yalnız tədricən çatır. Yaxşı, davam etməliyik. Bir daha Medvedevdən sitat gətirməyin həzzini yaşayaq: "...onları (sülh müqavilələrinin müəlliflərini. - Təxminən, müəllif) müəyyən istiqamətə göndərin. Və xüsusi hərbi əməliyyatın məqsədlərinə çatmaq üçün daha da çalışın. "