BAKI, 23 aprel — Sputnik. ABŞ və Aİ-də inflyasiya artır - amerikalılar və avropalılar bunu 80-ci illərdən bəri görməyiblər. Benzin və elektrik xərcləri xüsusilə cibə ziyan vurur. Bu, anti-Rusiya sanksiyaların nəticəsidir.
Sanksiyalar nəyə səbəb olur?
ABŞ Əmək Departamentinin məlumatına görə, mart ayında ölkədə illik inflyasiya sürətlənərək 8,5% təşkil edib. Fevralda bu göstərici 7,9% idi.
Ən çox benzinin qiyməti bahalaşıb: bir qallon (təxminən dörd litr) üçün dörd dollardan çox. Nəticədə nəqliyyat xərcləri də artıb.
Amerikalıların çox sevdiyi fastfudların qiymətləri də çarxı fələyə qalxıb. Bu bahalaşma fonunda ümumi xərclərin təxminən üçdə birini təşkil edən elektrik enerjisi və icarə haqqı da heç geridə qalmır.
Co Bayden bildirib ki, hər şey Rusiyanın Ukraynadakı hərbi əməliyyatına görədir. "İnflyasiyanın 70 faizi Putinin benzinin qiymətini artırması ilə bağlıdır", - deyə o, inandıraraq vurğulayıb.
"The Wall Street Journal" qeyd edib ki, əslində Amerikada mallar ötən ildən bahalaşır. Moskvanı ittiham etmək öz siyasi məzənnəsini günahlandırmaqdan daha sərfəlidir. Nəşr rekord inflyasiyanın səbəbi kimi "həddindən artıq federal xərclər və yumşaq pul-kredit siyasətini" göstərir.
Koronavirus böhranının nəticələrini aradan qaldırmaq üçün inkişaf etmiş ölkələrin maliyyə orqanları çap texnologiyasını işə salıblar. ABŞ Federal Ehtiyat Sistemi (FED) iqtisadiyyatı trilyonlarla dollarla doldurdu. Eyni zamanda, aşağı baza dərəcəsini sıfıra yaxın saxlayırdı.
"Əslində dollar və avro qazanc kimi banklarda və fond bazarında qiymətli kağızlara sərmayə qoyan investorların əlində qərarlaşıb. Lakin hər şey bahalaşdı: taxıl və neftdən tutmuş daşıyıcı xidmətlərə qədər", - deyə "AMarkets" analitik departamentinin rəhbəri Artyom Deyev bildirib.
İnsanlar pandemiya zamanı aldıqları pulları fəal şəkildə xərcləyirdilər və bununla da qiymətləri qaldırdılar. Bəzi malların qıtlığı öz rolunu oynadı. İlk növbədə kifayət qədər mikrosxemlərin olmadığı yerlərdə: qadcetlər, avtomobillər.
FED son bir ildir ki, inflyasiyanın qısamüddətli olduğunu israr edir. Qiymət artımının qarşısını almaq lazım olduğu zamanda, onlar "yatıb qalmışdılar". Martın ortalarında tənzimləyici dörd il ərzində ilk dəfə olaraq faiz dərəcəsini 0,25-dən 0,5 faizə qaldırıb.
"Çox güman ki, iyunun sonuna qədər bu, 1,5% olacaq. İnflyasiyanın qarşısını almaq üçün təcavüzkar hərəkət hərəkət etməliyik. Ancaq bunun yayın ortalarına qədər mümkün olacağı dəqiq deyil", - deyə "BitRiver"in xarici əlaqələr direktoru Andrey Loboda proqnozlaşdırır.
FED-in ləngiməsi artıq amerikalıların cibinə ağır zərbə vurub. Anti-Rusiya sanksiyaları üzündən daha çox pul xərcləməli olublar. Martın 8-də Co Bayden Rusiyadan neft və digər enerji resurslarının alınmasını qadağan edib.
Qərarın istehlakçılar üçün təsirsiz ötüşməyəcəyi aydın idi. Və belə də oldu. Neft qiymətləri dərhal bir barel üçün 130 dollara yüksəldi. Ardınca yanacaqdoldurma məntəqələrində tablonu yeni qiymətlərlə qeyd edtməyə başladılar.
"Sorğulara görə, yalnız altı faiz Putini günahlandırır. Əksəriyyət ABŞ prezidentinin siyasətini günahlandırır", - deyə Amerikanın "Fox News" telekanalının aparıcısı Şon Henniti bildirib.
Onun sözlərinə görə, Baydenin hakimiyyəti dövründə (15 ay) "hər şey pis gedir". "Mən düzgün həyata keçirilən heç nəyin adını çəkə bilmərəm. <…> Bəli, bütün bəlalarda Putin günahkardır. Bu yalandır. ABŞ sakinləri xoşbəxtlikdən bunu başa düşürlər", - deyə jurnalist qeyd edib.
Şon Henniti əmindir ki, bahalaşan benzin ABŞ üçün ağrılı mövzudur. Lakin ölkə üçün əsas kabus Co Bayden tərəfindən irəli sürülən yaşıl enerji kursudur.
Neft və qazdan istifadənin kəskin azalması yanacağın qiymətlərinin qalxması və inflyasiyanın sürətlənməsi ilə nəticələnib. Lakin ABŞ prezidenti bunu unutmağı üstün tutub.
İnflyasiya bütün dünyaya yayılır
Vaşinqton Aİ-nin də Rusiyadan gələn karbohidrogenlərdən imtina etməsi üçün təzyiq göstərir. Ancaq avropalılar tələsmirlər. Avropa Komissiyasının rəhbəri Ursula fon der Layen qeyd edir ki, bəzi dövlətlər "Rusiya neftindən və qazından 100 faiz asılıdırlar".
Yeri gəlmişkən, amerikalılar vaxtilə sanksiyalar vasitəsilə Venesuela və İranın qara qızılını bazardan çıxarıblar.
Eyni zamanda, Köhnə Dünyada da qiymətlər çarxı fələyə qalxıb. "Eurostat" hesablayıb ki, mart ayında 19 ölkədə inflyasiya 7,5 faizə çatıb. Ən çox inflyasiya Litvadadır. Orada bu göstərici 15,6% olub. Almaniyada - 7,3% olub, bu, son 40 ilin ən yüksək səviyyəsidir. O zaman neft qiyməti İran-İraq müharibəsinin nəticələrinə görə yüksəlmişdi.
Keçən ay Avropada ən çox enerji daşıyıcıları bahalaşıb. Bahalaşmada sonrakı yerlərdə qida, alkoqol və tütün gəlir. Daha sonra isə xidmətlərdir.
"Qiymət artımı davam edəcək. İstehsal və logistika zəncirlərinin qırılması, xammal çatışmazlığı və yüksək dünya qiymətləri buna səbəb olacaq", - deyə Artem Deyev hesab edir.
"Deutsche Bank"ın vitse-prezidenti Karl fon Ror bildirib ki, Almaniyada il ərzində inflyasiya yeddi-səkkiz faiz təşkil edəcək. Bankın proqnozuna görə, Rusiyanın enerji daşıyıcılarına embarqo qoyulacağı təqdirdə bu, 10 faizi keçəcək.
"Staqflyasiya düyünü (yüksək inflyasiya və iqtisadi artımın yavaşlaması) Aİ iqtisadiyyatını sərtləşdirir. Vəziyyətin dəyişməsi üçün heç bir ilkin şərt yoxdur. Almaniya və Fransanın ÜDM-in aşağı artımı Qərbi Avropanın bütün ölkələri üçün mənfi tendensiya yaradır. Region təhlükəli nöqtədədir. Əlavə dəyəri yüksək olan sənaye və sahələr təzyiq altındadır. Üstəlik Avropa Mərkəzi Bankının çap texnikası sönmür", - deyə Andrey Loboda izah edir.
Böyük Britaniyada da inflyasiya rekord həddə çatır. O, mart ayında illik ifadədə yeddi faiz təşkil edib - bu 1992-ci ildən bəri ən yüksək göstəricidir. Burada iqtisadiyyat ən çox elektrik enerjisinin bahalaşmasından zərər çəkib. İngilislər üçün qaz və elektrik enerji üçün ödənişlər 54 faiz ataraq 1227 funtdan 1971 funta (müvafiq olaraq 1660 və 2570 dollar) qalxıb. Oktyabr ayında növbəti artım gözlənilir.
Elektrik enerjisi bir il ərzində 115-130 faiz bahalaşa bilər
"Rusiyada mart ayında illik inflyasiya dünya qiymətləri səbəbindən 16,69 faizə qədər sürətləndi. Üstəlik rublun devalvasiyası. Qalan hissəsi xarici komponentlərdən asılı olan istehsalçıların xərclərinin artmasıdır. Xaricdən gətirilən mallar bahalaşıb, bir müddət sonra bu məhsullara qıtlıq olacaq", - deyə Maliyyə Idarəetmə Ali Məktəbinin analitik tədqiqatlar şöbəsinin müdiri Mixail Koqan bildirib.
Bir neçə kritik yerli sənaye idxal mallarından çox asılıdır. Xarici əlavə dəyərin payı 50 faizi ötür. Əsasən anti-Rusiya sanksiyalarına qoşulmuş ölkələrdən idxal edilir. Sürətlə alternativ tapmaq çətindir. Və düşən komponentləri sərbəst əvəz etmək illər çəkəcək.
Mərkəzi Bankın rəhbəri Elvira Nabiullina Dövlət Dumasında bildirib ki, ikinci - üçüncü rübün əvvəlində Rusiya "struktur transformasiyası və yeni biznes modelləri axtarışı dövrünə qədəm qoyacaq".
İqtisadiyyat ehtiyatda əbədi qala bilməz. Buna görə də inflyasiya daha da sürətlənəcək. Artıq may ayında qiymətlərin 20 faiz artacağı gözlənilir.