Rusiya ilə neft və qaz oyunları Avropanı çıxılmaz vəziyyətə salıb

BAKI, 29 mart - Sputnik. Aİ-də Rusiyanın enerji resurslarının idxalına qadağa qoyulmasını nəzərdə tutan beşinci sanksiya paketi hazırlayır. Almaniya artıq qazdan imtina etməkdən danışır, ancaq hələ də əvəzini tapmayıb. Böyük Britaniya neft məhsulları olmadan keçinmək istəyir, bunun üçün ən güclü iqtisadi şokla ödəmək riskini daşıyır. Bütün Avropa sənayesini sarsıtmadan problemin necə həll olunması barədə hələ düşünülməyib. Moskva isə eyni zamanda yeni vəzifə qoyub.

"Reuters" yüksək rütbəli avropalı diplomata istinadən qeyd edir ki, "Kiyevin kütləvi bombardmanları" başlasa, Rusiyadan enerji resurslarına embarqo qoyulacaq. Ancaq eyni mənbə sanksiyaların Moskvanın Ukrayna ilə bağlı siyasətini dəyişməyəcəyini etiraf edir.

Almaniyanın ən böyük enerji konserni E.ON Rusiya şirkətlərindən qaz almağı dayandırıb. Onlar almanların mavi yanacağa olan tələbatını üçdə birini ödəyən Norveçdən tədarükə ümid edirdilər. Ancaq baş nazir Yonas Qar Styorenin sözlərinə görə, Oslonun sadəcə olaraq kəsiri doldurmaq üçün kifayət qədər ehtiyatı yoxdur.

Təbii qaz əsasən Almaniyaya "Gassco" boru kəmərləri vasitəsilə daxil olur: məsələn, ölkənin şimalındakı Emdenə. Onlar demək olar ki, tam yükləniblər. Daha çox nəql etmək üçün gücləri artırmaq lazımdır - bu uzun və bahalı prosesdir.

Qətərlə mayeləşdirilmiş təbii qaz (LNG) ilə bağlı danışıqlar aparmağa çalışdıq. Bu da nəticəsiz oldu. Oradan ixrac ilk növbədə Çinə gedir: orada daha çox ödəyirlər.

Əsas sual - evləri necə qızdırmaq və sənayeni, xüsusən də ciddi enerji böhranı ilə təmin etmək hələ həll edilməyib.

Kansler Olaf Şolts etiraf edib ki, Avropa anidən Rusiyadan enerji asılılığına son qoya bilməz. Yüz minlərlə iş yeri təhlükə altında qalacaq, sənayenin bütöv sahələri isə sağ qalmaq ərəfəsində olacaq. Sanksiyalar Aİ-yə Moskvadan daha güclü zərbə vurmamalıdır.

İngiltərə biznes, enerji və sənaye naziri Kvazi Kvartenqin vəd etdiyi kimi, ilin sonuna kimi Rusiya idxalını dayandıracaq. Hərçənd ki, ingilis "The Telegraph" qəzeti artıq qranullaşdırılmış odun yanacağının alınmasına qoyulan məhdudiyyətlərin vəziyyəti xeyli çətinləşdirdiyini qeyd edib.

Son illərdə minlərlə ev və müəssisə belə istiləşməyə keçib ki, bu da fəal dövlət dəstəyi ilə kömək edilib. Və Rusiya torf və kənd təsərrüfatı tullantılarından əldə edilən bioyanacağın ən böyük tədarükçüsü idi. İndi ingilislər alternativ axtarırlar. Qiymətlər 25-40 faiz artaraq ton başına demək olar ki, 400 funt-sterlinqə çatıb. Və bu hədd deyil.

Qazla isə daha pisdir: qiyməti beş dəfə artıb. Aprel ayında istilik və elektrik enerjisi hesablarının ən azı 50% artacağı gözlənilir.

Mavi yanacağın qiymətləri indi hər min kubmetr üçün 1,2 min dollara yaxındır, martın əvvəlində isə 4 min rekord həddə çatıb. Ən böyük investisiya banklarının və xammal analitiklərinin fikrincə, Rusiya neftindən imtina etmək qara qızıla həddindən artıq yüksək qiymətlər vəd edir - bir barel üçün 300 dollara qədər.

Əgər Co Bayden Avropanı nəhayət Moskvadan ayrılmağa inandırarsa, əsl çöküş mümkündür. "Bazarlar balanslaşdırılıb, əlavə resurs yoxdur, istənilən imtina və ya azalma qiymətlərin artmasına səbəb olacaq - bir barel üçün həm 300, həm də 500 dollar", - Energetika Nazirliyinin rəhbəri Aleksandr Novak bildirib.

2021-ci ildə Aİ Rusiyadan təxminən 100 milyard avro dəyərində enerji resursları idxal edib. Yarıdan çoxu xam neftdən, qalan hissəsi neft məhsulları, təbii qaz və kömürdən əldə edilib. Əsas istehlakçılar Hollandiya, Almaniya, Fransa və Polşadır.

ABŞ hələ nə edəcəyini bilmir. Hətta Venesuelaya da müraciət etdilər. Ancaq danışıb razılaşmaq mümkün olmadı – Nikolas Maduro Vaşinqtonun "qəsdən yerinə yetirilməz" adlandırdığı şərtləri ortaya qoydu: rəsmi şəxslərə qarşı bütün sanksiyaların ləğvi və PDVSA dövlət şirkətinə tam nəzarət.

Bayden siyasətinə görə sadə amerikalılar əziyyət çəkirlər. Yanacaqdoldurma məntəqələrində benzinin qiyməti rekord səviyyəyə çatıb.

Neft-qaz anti-Rusiya isteriyası səngiməyə başlaya bilər. JP Morgan-da hesab edirlər ki, Rusiyadan enerji resurslarından "ekstremal qaçış" qısa müddətdir. Aprel ayında gündəlik çatışmazlıq üç milyon yarım bareldən ikiyə, may ayında isə bir barelə enəcək. "Normal" ssenari ilə "Brent" ikinci rübdə bir barelin qiyməti orta hesabla 114 dollar, ilin sonunda isə 101 dollar olacaq.

Embarqonu düşünən Qərb Moskvanın qazın Rusiya valyutası ilə ödəməsi barədə yeni tələbini aydınlaşdırmağı çalışır. Bu, Brüsseli heyrətə gətirdi. "Der Spiegel"in yazdığına görə, çaşmış alıcılar bu qədər rublu haradan əldə edə biləcəklərini bilmirlər. Bazar ertəsi Almaniyanın enerji naziri Peter Altmayer G7 ölkələrinin bu şərti yerinə yetirmək niyyətində olmadığını bildirib.

Ancaq Moskva da yanacağı pulsuz vermək niyyətində deyil. "Yenə də bizim vəziyyətimizdə bütün Avropa ücün xeyriyyəçiliyi ilə məşğul olmaq çətin ki, mümkün və məqsədəuyğun olsun", - deyə Kreml qeyd edib.

Bu arada Rusiya daha bir əks-sanksiya zərbəsi endirib. Qərbin qızıl-valyuta ehtiyatlarını dondurmasına cavab olaraq Mərkəzi Bank dost olmayan ölkələrə vəsaitlərin fəaliyyətini məhdudlaşdırıb. İndi əcnəbilər qiymətli kağızları sata və xaricə pul köçürə bilməzlər.