Nigar İsgəndərova, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 14 aprel — Sputnik. Azərbaycanda mağazalarda açıq-aşkar marixuananı təbliğ edən geyimlər satılır. Xüsusən də 3-14 yaşlılar üçün bir uşağın özünü dərketmə dövründə belə geyimlərin daha çox satıldığını görmək mümkündür. Bu geyimlər "Instagram" üzərindən də çox geniş yayılaraq satılmaqdadır.
Maraqlıdır, satıcılar bu geyimlərin üzərində təsvir olunanlardan xəbərdardılarmı? DİN, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti bu istiqamətdə hansı addımlar atıb və atmaqdadır? Geyim təhlükəsizliyi necə qorunmalı və necə etməli ki, bu cür geyimlərin ölkəyə sərbəst axınının qarşısı alınsın? Bu kimi suallara cavab tapmağa çalışdıq.
Sputnik Azərbaycan olaraq öncə bu geyimlərin açıq-aşkar satıldığı mağazalarla əlaqə saxladıq. Adlarıının çəklilməsini istəməyən mağaza satıcıları bu geyimlərin nəyi təbliğ etdiyindən xəbərdar olsalar da, "dəbdir" deyib onların açıq-aşkar satışını davam etdirirlər. İş adamlarının qazanc naminə bu geyimləri satışdan yığışdırmaq fikri yoxdur. Bu geyimlərdən qazanc isə gələcəkdə nə qədər həyatın, nə qədər ailələrin dağılmasına səbəb ola bilər.
Bakıdakı firma mağazalarından birinin satıcısı əməkdaşımıza deyib ki, geyimin üzərində narkotik tərkibli marixuananın təsvirinin olub-olmaması elə bir əhəmiyyət daşımır. Onlar sadəcə bu geyimin satılmasında maraqlıdırlar.
Mazağa satıcıları bu geyimlərin Türkiyədən gətirildiyini və çox satıldığını, hətta artıq sayının azaldığını deyirlər. Bu isə o deməkdir ki, bir çox hallarda valideynlərin diqqətsizliyi, məlumatsızlığı, savadsızlığı sayəsində gələcəkdə ailələrdə özünü göstərəcək dəhşətli kabus artıq həmin evlərin qapısından içəri girib.
Redaksiyamıza üzərində ingilis dilində əxlaqsızlığı, seksi və cinsi istismarı təbliğ edən ifadələrin yazıdığı uşaq geyimlərinin satıldığı barədə də şikayətlər gəlməkdədir.
"8-ci mikrorayon bazarından 6 yaşlı oğlum üçün köynək almışdım. Alanda üzərində nə yazıldığına fikir vermədim. Evdə köynəyi uşağa geyindirəndə həyat yoldaşım dedi ki, "sən alanda bunun üzərindəki yazıya niyə fikir verməmisən, gör nə yazılıb, tez çıxar uşağın əynindən". Yazıya baxanda şoka düşdüm. Köynəyi aldığım yerə qaytardım. Satıcıdan azyaşlı uşağa üzərində belə yazılar olan köynəyi niyə satdığını soruşdum. O isə dedi ki, köynək Türkiyə istehsalıdır və ondan hər gün azı 10-15 dənəsini satır. İndiyə qədər ona bu barədə irad bildirən olmayıb. And-aman elədi ki, ingilis dilini bilmədiyi üçün nə yazıldığına baxmayıb. Üzrxahlıq eləyib köynəyi qaytardı. Amma növbəti dəfə bazara gedəndə elə həmin satıcının eyni köynəkləri yenə satdığını müşahidə elədim", - deyə azyaşlının valideyni Aytən Məmmədova bildirib.
"Azad İstehlakçılar" Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında bu cür halların baş vermə səbəblərindən danışıb.
"İstehlakçılar bilməlidirlər ki, əksər uşaq oyuncaqları, uşaqlar üçün nəzərdə tutulan əyləncələr, cizgi filmlərin arxasında böyük məqsədlər dayanır. Gördüyünüz uşaq oyuncaqları böyüyəndə böyük avtomobillərə, qəhrəmanlar isə onlar üçün böyük brendə çevrilirlər. Məqsədlərdən biri də budur ki, istehlakçısı yeyib-talayan, acgöz birinə çevrilsin. Ümumdünya Ticarət Təşkilatı, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı elə rəftar edir ki, guya insanları ətraf mühiti qorumağa, təhlükəsizliyə səsləyir. Bu istəklər əslində səmimi deyil", - o, deyib.
Ekspertin fikrincə, bu gün bütün dünya marixuana ilə mübarizə aparsa da, ondan külli miqdarda pul qazanan ölkələr də var. Geyimlərin üzərində belə təsvirlərin olması isə çox az yaşdan insanların beyinlərini yuyaraq gələcəkdə buna meyilləndirməyi hədəfləyib.
"Vaxtilə siqaret formasında saqqızlar satılırdı kı, burada da məqsəd uşaqları siqaretə alışdırmaq, onu təbliğ etmək idi. Təəssüflər olsun ki, mövcud qanunlar bu kimi halları qadağan etmir. Bu kimi halların qadağası üçün dövlət qurumları da fəal iş aparmır. İstehlakçı hüquqları arxa plana keçib, biznes qurumları isə nə istəsə edə bilirlər", - deyə birlik sədri əlavə edib.
"Əksər hallarda mağaza rəhbərləri, "bilmirdim", "bu yarpağın rəsmini tanımırdım" deməklə məsuliyyətdən yayınmağa çalışa bilərlər. "Bu halların qarşısını almaq üçün nə edilməlidir?" sualına cavab olaraq E.Hüseynov deyib ki, hökumətin qərarları dəyişilməlidir:
"Toxunulmazlıq statusu aradan qaldırılmalıdır, İstehlakçı hüquqlarını qoruyan dövlət və qeyri-dövlət təşkilatları əlbir işləməlidirlər".
O bildirir ki, belə malları gətirən şəxslər üzərlərində ictimai məsuliyyət hissini daşımalıdırlar. Yazılı ərizə daxil olarsa, bu məsələ onlar tərəfindən də araşdırılacaq.
Məsələ ilə bağlı millət vəkili Azər Badamov Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında bildirib ki, belə hallar varsa, bununla birgə mübarizə aparmaq lazımdır:
"İnsan sağlamlığına zərər gətirəcək maddələrin reklamının əleyhinəyəm. Qanunla da siqaret, alkoqollu içkilər və bu kimi digər vasitələrin reklamı qadağan olunub. Marixuana bitkisinin uşaq geyimlərinin üzərində təsvir olunması yolverilməzdir. Bu, təbliğat xarakteri daşıyır və bunun qarşısı alınmalıdır. Bu mövzuda diqqətli olmaq lazımdır".
Deputat hesab edir ki, bu kimi faktları araşdırmaq lazımdır: "Narkotiklərin reklamı da qadağandır. Geyimlərin üzərində reklam xarakterli bu kimi hallar varsa, biz bununla bağlı tədbir görməliyik. Bu kimi halla rastlaşsam, onun qarşısının alınması üçün məsələni Milli Məclisin gündəliyinə saldıracağam".
Qeyd edək ki, bəhs etdiyimiz geyimlərin üzərində "High Times" ifadələri də yazılıb. "High Times" dünyada marixuananın leqallaşdırılmasını tələb etməsi ilə məşhurlaşan bir brend hesab edilir. Uşaq geyimləri üzərinə yazılmış seksi və cinsi zorakılığı təbliğ edən ifadələri isə KİV-də yaymaq jurnalistlərin peşə etikasına ziddir.
Qeyd edək ki, DİN, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinə bununla bağlı sorğu göndərmişik və onların mövqeyini işıqlandırmağa hazırıq. Adıçəkilən hər iki dövlət qurumunun məsələyə necə münasibət bəsləyəcəyi maraqlıdır.