BAKI, 4 mart — Sputnik, İrina Alksnis. Qərbin Rusiyaya qarşı tətbiq etdiyi yeni sanksiyalar ironiya doğurur. Belə ki, Aleksey Navalnı ilə bağlı qəbul edilmiş qərarlarda həm xeyli təzad sezilir, həm də onların ardıcıllığı qəribə təəssürat yaradır. ABŞ və Avropanın bu qərarları qəbul edərkən əsaslandığı məntiqi tutmaq, məqsədlərini anlamaq isə daha da çətindir. Baş verənlərin paradoksallığı, bəzi hallarda isə absurdluğuna rəğmən, bu qərarların və fəaliyyətin planlı, razılaşdırılmış olması isə hadisələrin rasional düşüncəyə əsaslandığına qətiyyən şübhə yeri qoymur.
Əvvəlcə onu qeyd etmək lazımdır ki, hələ 2010-cu illərin ortalarından bəri avropalılar və amerikalılar Rusiyaya qarşı birgə fəaliyyət məsələlərində bu qədər həmrəylik və entuziazm nümayiş etdirməyiblər. Sanksiyalar Atlantik okeanının hər iki tayında nəinki eyni gündə, hətta eyni anda elan olundu. Yəni bu, sözsüz ki, ssenari əsasında edilmiş gediş idi. Bundan başqa, planlaşdırılan tədbirlərdən əvvəlki "artilleriya hazırlığı" da dramaturgiyanın bütün qanunlarına uyğun şəkildə həyata keçirilmişdi: bir neçə həftə ərzində qeyri-müəyyənlik təəssüratı şişirdilir, sonda da məhtəşəm sonluq vəd olunurdu.
Əslində, növbəti dəfə işlər gözlənildiyi kimi sonuclandı: "Bir manatlıq dava-dalaş saldılar, atdıqları yumruq bir qəpiklik oldu". "Cəzalandırılanlar", əsasən, Rusiya güc strukturlarının rəhbərləridir. Nə bu şəxslərin Qərb ölkələrinə girişə qoyuşmuş qadağalar, nə də fərz edilən maliyyə aktivlərinin dondurulmasının isə onlara qətiyyən isti-soyuğu olmadı. "Bioloji və kimyəvi silahların istehsalında" günahlandırılan elmi təşkilatlarla bağlı da vəziyyət oxşardır. Amerika Birləşmiş Ştatlarının Rusiyaya yardımının kəsilməsi isə əməlli-başlı lətifədir. Belə bir təəssürat yaranır ki, amerikalı tərəfdaşlarımız hələ də 1999-cu ildə ilişib qalıblar. Halbuki, Aleksey Navalnı hələ bir neçə ay əvvəl "dünya ölkələrinə səyahətə çıxmayan və Avropada çoxlu əmlakı, bank hesabı olmayan hansısa polkovnik və generallara" qarşı sanksiyaların tətbiq olunmasının mənasız olduğunu birbaşa bəyan eləmişdi. O zaman Navalnı "Avropa İttifaqını" rusiyalı oliqarxların pullarını hədəfə almağa" çağırmışdı. Etiraf etmək lazımdır ki, iri biznesmenlərə dəyən zərbə, həqiqətən də, daha təsirli idi – həm şəxsən onlara, həm də ümumilikdə milli iqtisadiyyata. "Şimal axını - 2" kimi birgə strateji layihələrin bağlanmasının mənfi effektindən danışmaq isə ümumiyyətlə, yersizdir. Lakin "rusofob" ritorikanın şişirdilməsinə baxmayaraq Qərb yenə də zahirən effektiv və qarşıdurma təəssüratı yaradan, əslində isə tamamilə lazımsız addımlara üstünlük verdi.
Ən çox və şövqlə müdafiə etdikləri rusiyalı müxalifətçi ilə bağlı amerikalıların və avropalıların mövqeyində də qəribəliklər çoxdur. Bir tərəfdən, Qərb Navalnını Kremlin əsas düşməni, eyni zamanda, başlıca qurbanı ranqına qaldıraraq onu şərəfləndirdi. Aİ hətta insan haqlarının pozulması ilə bağlı qlobal sanksiya rejimi yaratdı və elan olunmuş məhdudiyyətlər həmin rejimin tarixində ilk dəfə tətbiq olundu. Avropa İnsan Haqları Məhkəməsi isə qəribə bir qərar çıxararaq müvəqqəti tədbir kimi blogerin azadlığa buraxılmasını tələb etdi. Digər tərəfdən, aydındır ki, blogerin şəxsiyyəti ilə bağlı nə ABŞ-ın, nə də Avropanın bir xülyası, illüziyası var. Belə ki, elə həmin AİHM Navalnının Vladimir vilayətindəki həbsxanaya düşməsi ilə nəticələnən "İv Roşe" işində heç bir siyasi fon görə bilmədi.
"Amnesty International"-a isə üstün mənəvi çevikliyi və siyasi fürsətçiliyi heç də kömək etmədi. Təşkilat müxalifətçini "vicdan məhbusu" hesab etməkdən boyun qaçırdı ki, bunu başa düşmək də çətin deyil: keçmişdə irqçilik və ksenofobiya ilə bağlı xeyli sayda əfsanəvi şərhlər vermişdi.
Yeri gəlmişkən, əvvəlcə Avropa İttifaqı yeni sanksiya rejimini birbaşa Aleksey Navalnı ilə əlaqələndirməyi düşünürdü. Ancaq, görünür, orada vaxtında kiminsə ağlına gəlib ki, "qəhrəman"ının keçmişi nəzərə alınarsa, bunu etməsələr, yaxşıdır. Və bu ideyadan imtina etdilər.
Nəticə etibarilə Qərbin, xüsusən də Avropanın davranışları həqiqətən də əlinə keçən və Moskva ilə münaqişə yaratmaq üçün bir o qədər işə yaramayan hər bahənədən istifadə edərək sağa sola çırpınmaq təsiri bağışlayır. Bütün bunlar isə bütövlükdə məntiqsiz hərəkətlər yığınından başqa bir şey deyil.
Rusiyanın Avropa və ABŞ-la münasibətləri hazırda növbəti transformasiya mərhələsini yaşayır. Coşqun hadisələrlə zəngin son onillik Qərbdə ölkəmizi iqtisadi və geosiyasi cəhətdən diz çökdürmək, əzmək cəhdi kimi qiymətləndirildi. Üstəlik, buna nail olacaqlarına dair kiçik bir şübhələri də yox idi. Digər tərəfdən, qərbdəkilər buna "az qan tökməklə", özləri üçün çox da ağrılı olmayan tədbirlər vasitəsilə nail olacaqlarına əmin idilər. Məsələn, Moskvanın SWIFT-dən ayrılması Qərb biznesi üçün son dərəcə xoşagəlməz hala çevrilə bilərdi.
Rusiya bir daha kollektiv təzyiqə müqavimət göstərərək sürpriz etdi və vəziyyət bir neçə il qeyri-sabit tarazlıqda qaldı. Nominal olaraq qarşıdurma davam etdi, lakin sanksiyalar təhqir və boş rəsmiyyətə çevrildi. Əvəzində, tərəflər arasında, xüsusən də Avropa ilə dolğun əməkdaşlıq sürətlə şəkildə bərpa olunmağa başladı.
Ancaq son bir neçə ilin, xüsusən də, ötən ilin hadisələri Qərbi, nəhayət, ölkəmizə ayıq nəzərlərlə baxmağa və bu barədə düşüncələrini yenidən gözdən keçirməyə vadar etdi. Qərb anladı ki, axır nəfəsində olan "şər imperatorluğu" ilə deyil, böyük potensiala, ciddi ambisiyalara sahib və əli çox güclü olan (qısa vaxtda çox təsirli peyvənd preparatı yarada biləcək qədər) qüdrətli dövlətlə qarşı-qarşıyadır.
Və Avropanı qorxuda biləcək tək şey – həqiqətən güclü bir Rusiyadır. Deyəsən, avropalılar, doğrudan də, Moskvanın iqtisadi, siyasi, ideoloji, media istiqamətində hücuma keçdiyini görüb əməlli-başlı qorxuya düşüblər.
Üstəlik, qonşularımızın öz gücünə inam hissi xeyli aşağıdır və bunun nəticəsi olaraq, tələm-tələsik yeni dəmir pərdə çəkməyə çalışır, beləliklə də, münasibətlərdə uçurum yaradırlar.
Əslində, Qərb, tərəflər arasında (xüsusən də Sovet İttifaqı ilə Qərbi Avropa dövlətləri arasında) bir sıra qarşılıqlı faydalı strateji əməkdaşlıq kanallarının mövcud olduğu, qalan kanalların isə bağlandığı Soyuq Müharibə konfiqurasiyasını yenidən yaratmağa çalışır.
Həmin dövrdə xaricdən gələn "zərərli təsirlərin" qarşısını almaq üçün əsas səylərimiz sərhədlərə yönəltmişdik. İndi belə görünür ki, Qərb dünyası SSRİ-nin bu uğursuz təcrübəsini ciddi şəkildə yenidən həyata keçirtmək niyyətindədir.
Onların bu problemi həll etmək üçün Aleksey Navalnıdan istifadə etmələrini kifayət qədər uğurlu addım hesab etmək mümkündür. Hərçənd, Avropa və ABŞ-ın sovetlərin açdığı cığırla irəliləməsi faktının özü əməlli-başlı heyrət doğurur.