BAKI, 2 fevral — Sputnik. Rusiya Birbaşa İnvestisiyalar Fondunun (RBİF) verdiyi məlumata görə, "The Lancet" elmi jurnalı "Sputnik V" koronavirusa qarşı peyvənd preparatının klinik sınaqlarının üçüncü mərhələsinin nəticələrini dərc edib.
Qeyd edək ki, Rusiya Səhiyyə Nazirliyi "Sputnik-V" peyvəndini 2020-ci ilin avqust ayında qeydə alıb. Vaksin Rusiyanın Qamaleya adına Epidemiologiya və Mikrobiologiya Elmi Tədqiqat Mərkəzi tərəfindən RBİF-nin dəstəyi ilə işlənib-hazırlanıb. Bu dünyada COVID-19-un profilaktikası üçün ilk qeydiyyata alınmış preparatdır.
"Dünyanın ən qədim və mötəbər tibb jurnallarından biri olan "The Lancet"də "Sputnik V" peyvəndinin yüksək effektivliyini və təhlükəsizliyini təsdiqləyən III mərhələ klinik sınaq nəticələri yayımlanıb", – deyə Rusiya Birbaşa İnvestisiyalar Fondundan bildirilib.
Fondun baş direktoru Kiril Dmitrev sözügedən məqaləni pandemiyaya qarşı mübarizədə "böyük hadisə" adlandırıb. Onun sözlərinə "Lancet" tərəfindən yayımlanan bu məqalə "Sputnik-V"-nin yalnız dünyada qeydiyyatdan keçmiş ilk peyvənd deyil, eyni zamanda ən yaxşı preparatlardan biri olduğunu sübut edir", – deyə o vurğulayb.
Bəşəriyyət üçün peyvənd
Qamaleya adına mərkəzin direktoru Aleksandr Ginsburq isə bildirib ki, Sputnik-V peyvəndinin klinik sınaqları ilə bağlı beynəlxalq ekspert dəyərləndirməsinin sözügedən jurnalda dərci pandemiyaya qarşı qlobal mübarizədə böyük uğur sayıla bilər.
"Rusya peyvəndinin təhlükəsizliyi və yüksək səmərəliliyi təqdim olunan etibarlı elmi məlumatlarla bir daha təsdiqini tapdı və mən bu münasibətlə Mərkəzin bütün işçilərini təbrik edirəm. Artıq insan adenovirusları əsasında bir neçə peyvənd yaradılıb və bu preparat gələcəkdə yeni preparatların kəşfi üçün ən ümidverici vasitələrdən biridir ", – deyə Ginsburq bildirib.
"Sputnik-V" də daxil olmaqla dünyada yalnız üç peyvənd 90%-dən çox effektivliyə malikdir və "Sputnik-V" təhlükəsizliyinə, +2 +8 temperatur rejimində saxlanmasına, daşınmasının rahatlığına görə bu kateqoriyadakı digər peyvəndləri üstələyir. "Sputnik V" – bütün bəşəriyyət üçün peyvənddir", – deyə Dmitrev bəyan edib.
Qeyd edək ki, "Sputnik-V" artıq 16 ölkədə qeydiyyatdan keçib. Bura Rusiya, Belarus, Serbiya, Argentina, Boliviya, Əlcəzair, Fələstin, Venesuela, Paraqvay, Türkmənistan, Macarıstan, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, İran, Qvineya Respublikası, Tunis və Ermənistan daxildir. Həmçinin, Avropa Dərman Agentliyi (EMA) və Dünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) tərəfindən preparatın qeydiyyat prosesinə başlanılıb.
III mərhələnin nəticəsi
Klinik sınaqların üçüncü mərhələsində "Sputnik-V" yüksək effektivlik, immunogenlik və təhlükəsizlik göstəriciləri nümayiş etdirib.
Həm peyvənd, həm də plasebo vurulmuş v19 866 könüllünün analiz təhlilləri göstərir ki, hər iki dozadan sonra peyvəndin effektivliyi 91,6 faiz təşkil edir. Preparat vurulandan sonra yalnız 78 koronavirusa yoluxma hadisəsi öz təsdiqini tapıb.
Müqayisə üçün bildirək ki, "AstraZeneca"-nın effektivliyi - 62,1%, "Sinovac"-ın - 50,4%, "Sinopharm"-ın - 79,3% təşkil edir.
Tədqiqatın vacib bir hissəsi də 60 yaşdan yuxarı könüllülərin sınaqlarda iştirakı ilə bağlı idi (peyvənd qrupunda ən yaşlı iştirakçının 87, plasebo qrupunda isə 84 yaşı olub). Yaşlılar üçün təhlükəsizlik göstəriciləri yüksək olub. 60 yaşdan yuxarı 2144 könüllü üçün effektivlik % 91,8 təşkil edib ki, bu da 18-60 yaş arası könüllülər qrupunda əldə edilən məlumatlardan statistik olaraq fərqlənmir.
"Tədqiqat nəticələrinə görə, peyvənd yeni koronavirus infeksiyasının ağır hallarına qarşı tam müdafiəni təmin edir. 20 ağır koronavirus hadisəsinin hamısı plasebo qrupunda qeydə alınıb və peyvənd vurulan qrupda yoluxma baş verməyib", – deyə fonddan bildirilib.
Sputnik V yüksək təhlükəsizlik göstəriciləri də nümayiş etdirib. Xoşagəlməz halların əksəriyyəti (% 94) yüngül olub. Şiddətli allergik reaksiyalar və anafilaktik şok baş verməyib. Eyni zamanda, peyvənd olunan qrupda ciddi mənfi hadisələrin səviyyəsi digər peyvənd olunanlara nisbətdə daha aşağı olub: "Sputnik V" - 0,27% (vaksinasiya olunanaların sayına görə faizlə), "AstraZeneca" - 0,66%, "Pfizer" - 0,58%, "Moderna" - 0,97%.
Müstəqil Monitorinqi Komitəsinin məlumatları da peyvəndlə əlaqədar mənfi halların baş vermədiyini təsdiqləyib.
"Sputnik-V"nin üstünlükləri
"Sputnik-V" dünyada 90% -dən çox effektivliyə malik üç peyvənddən biridir. Ancaq bu preparatın bir sıra üstünlükləri var:
- on illərdir təhlükəsizliyi sübut edilmiş insan adenovirus vektorlarının yaxşı öyrənilmiş və yüksək effektli platforması;
- Digər platformalardakı peyvəndlərlə müqayisədə qiymətin aşağı olması (bir dozası 10 dollardan aşağıdır ki, bu da 90 %-dən çox effektivliyə malik digər peyvəndlərdən iki-üç dəfə ucuzdur);
- Saxlama temperaturu + 2 + 8 dərəcə olduğundan daşınması daha asandır.
Preparat iki insan adenovirusundan – geni dəyişdirilmiş ad 26 və ad 5-dən ibarətdir. Adenoviruslar adi halda kəskin respiratorlu viruslu infeksiyalara, badamcıqların və adenoidlərin iltihabına səbəb olur. Peyvənd etmək üçün mikrobun çoxalma genlərini "bağlayırlar", başqa sözlə, onu "axtalayırlar". Beləliklə, virus hüceyrəyə daxil olsa da, orada çoxala bilmir. Yəni, zərərsiz daşıyıcıya – yalnız "göndərişi" dəqiq ünvana çatdırmağa qadir vektora çevrilir.
Bu "göndəriş" rolunda isə SARS-CoV-2 spayk-zülalının sintezi ilə bağlı təlimat daşıyan gen çıxış edir. Onu sadəcə olaraq "axtalanmış" adenovirusun genomuna daxil edirlər. Vektor hüceyrəyə girir və spayk-zülal da daxil olmaqla, müxtəlif zülallar sintez etməyə başlayır. Orqanizm isə ona xüsusi immunitet yaratmaqla reaksiya verir. Nəticədə immun hüceyrələri vektoru parçalayaraq bədəndən xaric edir.
Mütəxəssilər III mərhələnin nəticələrini alqışlayır
Qərb ölkələrinin əksər mütəxəssisləri "Lancet"dəki məqaləni müsbət qarşılayıb və Rusiya peyvəndinin effektivliyini, təhlükəsizliyini və maddi-texniki təminatının asanlığını vurğulayırlar.
"Burada təqdim olunan nəticələr son dərəcə aydındır və özündə elmi prinsipləri ehtiva edir. Bu o deməkdir ki, artıq bir peyvənd də koronavirus infeksiyasına qarşı mübarizəyə qoşula bilər", – deyə Redinq Universitetinin alimi İan Cons və London Gigiyena və Tropik Tibb Məktəbinin alimi Polli Roy bildirib.
"Peyvəndlər – ciddi xəstəliklərin və ya ölümün qarşısını almaqda 100% effektli olur və bu ən vacib parametrdir. Hamımız yüngülvarı burun axmasının öhdəsindən gələ bilərik, təki ciddi ağırlaşmalarımız olmasın və xəstəxanaya düşməyək", – bunu da ABŞ-ın Vistar İnstitutunun mütəxəssisi Hildeqund Ertl bildirib.
Ertl onu da qeyd edib ki, "Sputnik V"-nin ilk dozasından sonra xəstəlikdən müdafiə 87,6 % təşkil edir ki, bu da "AstraZeneca" və ya "Johnson & Johnson" peyvəndlərindən daha effektlidir. Digər tərəfdən, eyni dərəcədə təsirli olan "Pfizer" və "Moderna"-dan fərqli olaraq "Sputnik-V"-ni soyuducuda saxlamaq mümkündür. Bu isə Rusiya peyvəndinin qlobal COVID-19 pandemiyasına qarşı mübarizədə uzun bir yol qət edəcəyini deməyə əsas verir.
"Bu, doğrudan da yaxşı xəbərdir, çünki ikili formula malik peyvəndi mövcud vaksin çatışmazlığı şəraitində istehsal və tətbiq etmək daha asandır. Üstəlik, saxlanma və daşınma şəraiti də əlverişlidir", – deyə "İnserm" Fransa Milli Sağlamlıq və Tibbi Tədqiqatlar İnstitutunun direktoru Sesil Çerkinski bildirib.
Şərqi İngiltərə Universitetinin tibbi mikrobiologiya üzrə professoru Devid Livermor isə qeyd edib ki, "Sputnik-V" RNT texnologiyası əsasında işlənib-hazırlanan "Pfizer" və "Moderna" kimi 90% effektivliyə malik ilk insan adenoviral vektoru əsasında yaradılan peyvəndidir.
"Hazırda dünyanın COVID-19-a qarşı bütün yaxşı peyvəndlərə ehtiyacı var", – deyə Livemor fikrini yekunlaşdırıb.