Xalid Məmmədov, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 1 dekabr — Sputnik. Azərbaycanda qorunan əmanətlərin tam sığortalanması müddəti dekabrın 4-də başa çatır. "Əmanətlərin tam sığortalanması haqqında" qanun 2016-cı il martın 4-dən qüvvəyə minib və bu il martın 4-də qüvvədəolma müddəti başa çatıb. Sonra qorunan əmanətlərin tam sığortalanması müddəti daha 9 ay, yəni, bu il dekabrın 4-dək uzadılıb. Ancaq hələlik bu müddətin yenidən uzadılması ilə bağlı bir xəbər yoxdur. Ola bilər bu müddət daha uzadılmasın. Belə olan halda qorunan əmanətlərin sığortalanması necə olacaq?
Millət vəkili Vüqar Bayramov Sputnik Azərbaycan-a deyib ki, əgər Milli Məclisə əmanətlərin tam sığortalanması müddətinin uzadılması ilə bağlı yeni layihə təqdim ediləcəksə, bu, parlamentdə müzakirə ediləcək və uyğun qərar veriləcək: "Burada iki variant var. Əgər müddətin uzadılması ilə bağlı parlamentə layihə daxil olarsa, əmanətlərin tam sığortalanması müddəti yenidən uzadılacaq. Yox, əgər əmanətlərin tam sığortalanması müddəti uzadılmasa, yenidən əvvəlki - 2006-cı ildə qəbul edilmiş "Əmanətlərin sığortalanması haqqında" qanunun maddələri qüvvəyə minir. Və avtomatik olaraq banklarda olan hər bir əmanətçi üzrə 30 min manatadək əmanətlər dövlət tərəfindən sığortalanmış olur. Müddət uzadılmasa belə biz əvvəlki "Əmanətlərin sığortalanması haqqında" qanun ilə əmanətlərin limitləşdirilmiş məbləğdə sığortalanmasının davam etməsini müşahidə edəcəyik".
"İndiki halda xüsusən də pandemiyanın davam etdiyini nəzərə alsaq banklarda olan mövcud əmanətlərin qorunması, eyni zamanda yeni depozitlərin cəlb edilməsi vacibdir. Təklif edirəm ki, növbəti 1 ildə də əmanətlərin tam sığortalanması müddəti uzadılsın. Növbəti bir ildə də əmanətlərin tam sığortalanmasının həyata keçirilməsi məqsədəuyğun olardı. Eyni zamanda buna uyğun olaraq əmanətlərin sığortalanması mexanizminin təkmilləşdirilməsini təklif edirəm"-deyə millət vəkili bildirib.
Deputatın sözlərinə görə, Azərbaycan azsaylı ölkələrdəndir ki, əmanətlərin məbləğini tam olaraq sığortalayır: "Ona görə də düşünürəm ki, kommersiya banklarının bu sığortalanma prosesində rolunun və öhdəliyinin artırılmasına ehtiyac var. Çünki inkişaf etmiş ölkələrdə kommersiya banklarının aktivlərinin sığorta şirkətləri tərəfindən sığortalanması təcrübəsi var. Ona görə də xüsusən inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinə uyğun olaraq yeni mexanizmin hazırlanması məqsədəuyğun olardı. Bu mexanizm dövlət dəstəyi ilə yanaşı həm də kommersiya banklarının sığortalanmada öhdəliyinin müəyyən edilməsinə və artırılmasına xidmət edə bilər".
"Nəticədə təklifim ondan ibarətdir ki, növbəti bir il üçün əmanətlərin tam sığortalanması müddətinin uzadılması məqsədəuyğun olardı. Bu 1 il ərzində isə əmanətlərin sığortalanması ilə bağlı Mərkəzi Bank tərəfindən yeni mexanizmin hazırlanmasına və tətbiq edilməsinə ehtiyac var" - deyə deputat əlavə edib.
İqtisadçı-ekspert Samir Əliyevin fikrincə isə böyük ehtimalla bu müddət daha uzadılmayacaq: "Qanunun qüvvədə olma müddəti 2 dəfə uzadılıb və sonuncu dəfə uzadılma müddəti 1 ildən 9 aya endirilib. Bu vaxta qədər isə hökumət qanunvericiliyə yeni dəyişiklik təşəbbüsü ilə çıxış etməli idi. Ancaq hələ ki, bu barədə xəbər yoxdur".
Ekspert ehtimal edir ki, dekabrın 5-dən başlayaraq əvvəlki qanun - 2006-cı ildə qəbul edilmiş "Əmanətlərin sığortalanması haqqında" qanunun tələbləri qüvvəyə minəcək: "Bu tələbdəki fərq yeganə olaraq kompensasiya məbləğinin məhdudlaşdırılması ilə bağlıdır. Yəni tam sığorta mexanizmi qüvvədən düşdükdən sonra bağlanmış banklardakı əmanətlərə görə veriləcək kompensasiya məbləği 30 min manat və ya 17 min 647 dollardan (indiki məzənnə ilə) çox olmayacaq. Məhdud kompensasiya verilməsini nəzərdə tutan qanunun isə təkmilləşdirilməsinə ehtiyac var".
Qeyd edək ki, 2016-cı il martın 4-dək Əmanətlərin Sığorta Fonduna üzv banklarda qəbul edilən 30 min manatadək əmanətlər sığortalanıb və tam kompensasiya olunub. 2016-cı il martın 4-də "Əmanətlərin tam sığortalanması haqqında" qanun qüvvəyə mindikdən sonra banklarda qəbul edilən əmanətlərin tam sığortalanmasına (əmanətlərin illik faiz dərəcəsinin yuxarı həddi xarici valyuta üzrə 3 faiz və milli valyuta üzrə 15 faiz olmaqla) başlanıb. Qanuna əsasən, sığorta olunmuş əmanətlər bank müflis olduğu halda kompensasiya edilir.