Şahpəri Abbasova, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 7 oktyabr — Sputnik. 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə Xocalıda baş vermiş misli görünməmiş soyqırım onun timsalında yüzlərlə uşağın uşaqlığına son qoyuldu. Həmin gecənin canlı şahidlərindən biri olan Mürvət Məmmədovla həmsöhbət olduq.
Mürvət Məmmədov yaddaşından heç vaxt silinməyəcək dəhşətli gecə haqqında Sputnik Azərbaycan-a danışıb: "14 yaşım var idi. Bizim evin yanı sıx meşə idi. Fevral ayının 25-dən 26-na keçən gecə, saat 22 radələrində ermənilər rayonumuzu atəşə tutdular. Atam və qardaşlarım postda idilər. Gəldilər ki, ermənilər artıq Xocalını atəşə tutublar. Camaat evdən meşəyə qaçırdı. Qonşumuz Vidadi dayı könüllü olaraq vuruşurdu. Ayağından yaralanmışdı, atamgil ona ilkin tibbi yardım göstərirdilər. O an evimizi mühasirəyə aldılar".
Həmin gecə gücləri bərabər olmasa da öz evlərini, torpaqlarını hər vəchlə qorumağa çalışırlar: "Gücümüz bərabər olmasa da bizimkilər ov tüfəngi ilə onlarla döyüşdülər. Ermənilər evimizin üstünə əl qumbarası atdılar. Həmin əl qumbarasından anam və mən yaralandıq, qonşumuz Sara xala və onun 2 yaşlı qızı Natəvan öldülər. Qapımızı qırmağa çalışırdılar, deyirdilər, "açın qapını, təslim olun, öldürməyəcəyik sizi". Onlar bilmirdilər ki, bizim güllələrimiz qurtarıb. Elə bilirdilər ki, qapını açan kimi onları öldürəcəyik. Qumbara atanda evin döşəməsi deşilmişdi. Atam dedi gizlədək, silahları görməsinlər. Qapını sındırıb silahı dirədilər mənim və qardaşımın kürəyinə, bizi tərksilah eləyib yığdılar bir otağa. Bizi otağın içinə yığıb yandırmaq istəyirdilər".
Həmsöhbətimiz körpə uşaqlara belə işgəncə verməkdən çəkinməyən ermənilərin insanlığa sığmayan vəhşiliklərindən danışdı: "Mənim 2 yaşlı qardaşım əlini qaldırdı ki, "dayı, qurban olum, öldürmə bizi". Ermənistan tərəfindən vuruşan 366-cı motoatıcı alayın əslən rus olan komandiri ermənilərə müdaxilə elədi ki, "mülki əhaliyə belə davranmağınız doğru deyil". Biz də dedik ki, nə yaxşı, bizi müdafiə edir. Sən demə, onun da şəxsi mənafeyi var imiş. O, evə girəndə gördü ki, evimizdən qənimət ələ keçirə bilər. Bizi qoymadı evin içində yandırmağa. Bizi Əsgəran rayonuna əsir apardılar".
Mürvətgilin ailəsi bəladan canlarının qurtardığını sanmışdılar, sən demə, ən dəhşətli günləri hələ qabaqda imiş: "Sara xalanın və qızının meyitlərini çölə atanda onun əri Pənah dayı da gəlirmiş bizə köməyə. Uşağının meyitini görüb, dözməyib onlara atəş atdı. Onların bəzisi Pənah dayını, bəzisi də bizi təcili yardım maşınına doldurub başqa bir yerə apardılar. Orada xeyli insan var idi. Kimi yaralı, kimi əl-ayağı donmuş halda idi. Orada insanları seçirdilər. Qardaşım onların davranışlarına dözməyib ermənini vurdu. Dedilər, "kimdir bu uşağın atası?", atam da dedi "mənəm". Atamı və 2 qardaşımı aparıb erməni məzarının üstündə başını kəsdilər. İki qardaşım, bacım və anamı başqa otağa saldılar. Hamımız al qanın içindəydik. Həmin gün mənim qardaşım Əhmədin doğum günü idi. 11 yaşı tamam olurdu.
Qardaşım dedi ki, "bu gün mənim ad günümdür, siz bizim başımıza bu oyunları açırsınız". Onlar qardaşıma dedilər ki, "sənə hədiyyə verəcəyik, biz sənə avtomat verəcəyik, qisasını alarsan?" Qardaşım da dedi, "hə". Bütün əsirlərin gözü qarşısında əlini güllə ilə yaraladılar "al, bu da sənə ad günü hədiyyəsi" dedilər. Onlar bundan zövq alırdılar. Çay dəmləyib içirdilər, köhnə dəmi qardaşımın yarasının üstünə töküb zövq alırdılar. Bir həftə insanlığa sığmayan işgəncələrə məruz qaldıq".
Nəhayət, Azərbaycanın Milli Qəhramanı Allahverdi Bağırov düşmən tərəfdə vuruşan muzdlu zəncinin meyitini Xocalıdan olan 80 nəfər əsirlə dəyişib: "Zəncini Allahverdi Bağırovun batalyonu öldürmüşdü. Bir müddət Ağdamda dəmiryol vağzalında qatarda tibbi müayinələr aldıq. Sonra bizi Qobustan rayonunun Mərəzə qəsəbəsinə köçürdülər, burada da müalicələr aldıq. Hələ də burada yaşayırıq. Bizə çox doğma münasibət göstərdilər. 2008-ci ildə Leyla Əliyeva "Xocalıya ədalət" kampaniyası yaratdı. Mən də oranın üzvüyəm. Xocalı ilə bağlı bütün tədbirlərdə yaxından iştirak edirəm".
Bu qədər müsibətlərə rəğmən Mürvət bəy və ailəsi məğrurluğunu qoruyub saxlayıb:
"Mən hal-hazırda cəbhəyə yola düşürəm. 42 yaşım var, yaşım nə səfərbərliyə, nə də könüllüyə düşür. Rəhmətlik Çingiz Mustafayev mənim qardaşımın əlini çəkmişdi. Bizim qarşımızda tanıdığımız insanların başını kəsib futbol oynayırdılar. Bir dəfə tədbirlərin birində xarici ölkənin nümayəndələrinə bu barədə danışanda dedi, "nə danışırsınız, nağıl danışırsınız". Ələ salırdılar bizi. Yaxşı ki, o dövrdə Çingiz Mustafayevin çəkilişi var idi. Göstərdim ona, təəccüblərini gizlədə bilmədilər".
"Azərbaycan xalqı həmişə humanist davranıb. Bu boyda hadisələr yaşadıq. Amma Gəncədəki partlayışda bir ermənini xilas etmələri xalqımızın nə qədər insanpərvər olduğunu bir daha göstərdi. İnsanlarımız öz məvacibərini Ordumuza bağışlayır. Bu, heç bir xalqda yoxdur. Şəxsən mən öz avtomobilimi satıb pulunu orduya bağışlamışam. Yaşımla əlaqədar müharibəyə aparmırlar, bunun üçün Prezident İlham Əliyevə müraciət etmişəm".
Mürvət Məmmədov söz verib ki, Xocalı işğaldan azad olunan gün öz zəhməti ilə aldığı evini Qobustanın ən şücaətli döyüşçüsünə bağışlayacaq: "Yaşadığım evi özüm almışam. Mənim ev növbəm çatmayıb. Amma Xocalı alınan gün hər şeyimi burada qoyub gedəcəm. Bizdə elə insanlar var ki, yaşlıdırlar, yaddaşları itib, öz övladlarını belə çətinliklə xatırlayırlar. Amma Cəbrayılın, Suqovuşanın azad olunduğunu eşidib sevincdən ağladılar".