Zülfiyyə Quluyeva, Sputnik Azərbayacan
BAKI, 15 sentyabr — Sputnik. Ölkədə pandemiya ilə bağlı bəzi qadağa və qaydalar götürüldükcə insanlarda müəyyən şübhələr yaranır - "niyə ictimailəşən kimi aradan qaldırıldı, səhv kimin idi, doğrudan da gərək vardımı?" və s.
Məsələn, mehmanxanalar qarşısında COVID-19-la bağlı qoyulmuş iki tələb ləğv edilib. Əvvəlki qaydalara əsasən, mehmanxananın bütün işçi heyəti yeddi gündə bir dəfə mehmanxana daxilində və mehmanxana hesabına COVID-19 testindən keçirilməli idi. Eyni zamanda COVID-19 olan, habelə son 48 saat ərzində COVID-19 testinin nəticəsinin neqativ olması barədə müvafiq arayışı olmayan, xəstəlikdən sağalmış, lakin son testin nəticəsinin neqativ çıxması tarixindən 14 gün keçməyən, eləcə də testin nəticəsi pozitiv çıxmış şəxslərlə təmasda olması səbəbindən özünütəcrid rejimində olan qonaqlar mehmanxanaya qəbul edilmirdilər.
Hər iki tələb sentyabrın 8-dən ləğv edilib.
Sputnik Azərbaycan bu yumşalmadan, eləcə də qapalı yerlərdə restoranların açılmasına verilən icazədən sonra koronavirusun yayılma riskini araşdırıb.
Qeyd edək ki, Avropa ölkələrinin əksəriyyəti karantin rejimini yumşaltdıqdan sonra yenidən sərtləşdirməyə start verib. Buna səbəb həmin ölkələrdə koronavirusa yoluxmanın sürətlə artmasıdır.
Səhiyyə Nazirliyinin baş infeksionisti Cəlal İsayev Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında bildirib ki, ölkəmizdə karantin rejiminin yumşaldılması insanları arxayın etməməlidir. Onun sözlərinə görə, bütün ictimai yerlərdə koronavirusa görə üç "qızıl" qaydaya əməl edilməlidir:
"İnsanlar karantin rejimi yumşaldıqdan sonra da sosial məsafəyə, gigiyenik qaydalara və qapalı məkanlarda maska taxmaqla bağlı qaydalara əməl etməlidirlər. Mehmanxanalar elə yerdir ki, hazırda ölkəmizə turist gəlmədiyindən bu məkanlarda sıxlıq yoxdur. Ona görə də mehmanxana işçilərinə və qonaqlara koronavirusa görə test tələbinin aradan qaldırılması vacib idi. Amma bununla belə, mehmanxanalar gigiyenik qaydaları qorumalıdırlar".
C.İsayev deyir ki, qapalı yerlərdə restoranların fəaliyyəti zamanı da virusa yoluxma riski böyüyür:
"Qapalı yerlərdə toplaşmaq havalar soyuyandan sonra daha təhlükəli olur. İnsanlar qapalı şəraitdə eyni havanı alırlar. Koronavirus isə hava-damcı yolu ilə yayılan infeksiyadır. Ona görə də müəyyən təhlükəli xəstəlikləri olan insanlar əhalinin sıx cəmləşdiyi yerlərə getməkdən çəkinməlidirlər. Unutmaq olmaz ki, restoranlarda insanlar yemək yemək üçün maskanı çıxarırlar. Bu isə virusun yayılma riskini daha da artırır".
İnfeksionist rayonlara yolların açılmasının da müəyyən təhlükələrə yol açacağını istisna etmir: "Yolların açılması imkan verir ki, insanlar rayonda evlərinə gedib dincələ bilsinlər. Amma pandemiya dövründə rayonlarda restoranlarda, istirahət mərkəzlərində istirahətdən çəkinmək vacibdir. Yumşalmalara rəğmən bütün bu sadaladığım qaydalara əməl etsək, virusa yoluxma sayını aşağı həddə saxlamaq olar".
DAİR Hotellər və Restoranlar Assosiasiyası İdarə Heyətinin sədri Samir Dübəndi Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında bildirib ki, hotellərin işinə qadağa qoyulmadığı halda karantindən 6 ay sonra mehmanxanalara müəyyən qadağalar qoyulması düzgün deyildi:
"O sənədin hazırlanmasında turizmçilər iştirak etməmişdilər. Həmin qərar məntiqə sığmırdı. Mətbuata təşəkkür edirik ki, bu məsələni ictimailəşdirdi və bu problem artıq aradan qaldırıldı. Sonradan bizə bildirildi ki, həmin sənəd tez-tələsik qəbul edilib. Qeyd edim ki, o qərarda hotelçilik biznesinin inkişafına zidd bəndlər var idi. Bu, otel sahibləri üçün artıq maliyyə yükü idi.
Artıq hotellərin fəaliyyətinə dair metodik göstərişlər Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiqlənib. Mehmanxanalar metodiki göstərişlərə əməl edərək fəaliyyətlərini davam etdirirlər. Bu gün fəaliyyət göstərən mehmanxanaların mütləq əksəriyyəti "Koronavirus (COVID-19) pandemiyası dövründə Azərbaycan Respublikasında mehmanxanaların fəaliyyətinin təşkili Qaydaları"nın təsdiq edilməsi barədə qərara uyğun fəaliyyət göstərir".
S.Dübəndi deyir ki, bu sənəddə bir çox tələblər var: "Qaydalarda qeyd olunub ki, mehmanxanalar fiziki məsafə tələblərinin tətbiqinə imkan verən sayda qonaq qəbul edə bilərlər. Mehmanxanalara qonaqlar tərəfindən səfəri ləğv etməyə imkan verən ləğvetmə siyasətini həyata keçirmək tövsiyə edilir. Qonaqlar arasında növbənin tənzimlənməsi məqsədilə növbə sisteminin qurulması, baryerlərin qoyulması və ya işçi heyət tərəfindən qonaqların yönəldilməsi təmin edilir.
Mehmanxanada şəxsi gigiyena və dezinfeksiya tədbirlərinin görülməsi üçün zəruri olan vasitələrin, əl dezinfeksiyaedici məhlullarının, əl salfetlərinin, üz maskalarının, əlcəklərin və digər qoruyucu vasitələr yetərli qədər olmalıdır. Qonaqların və işçi heyətin daxil ola biləcəyi bütün məkanlar əl dezinfeksiyaedici vasitələr, maskası olmayan şəxslərə təqdim etmək üçün əlavə maskalar və digər gigiyena vasitələrlə təmin edilir. Bu məkanların daxilində və ərazisində insanların kütləvi toplaşması ilə bağlı Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən olunmuş say məhdudiyyətinə əməl edilməlidir. Hazırda mehmanxanalar bu tələblərə riayət etməklə fəaliyyət göstərir".
Bundan başqa, S.Dübəndi bildirir ki, mehmanxananın bütün xidmət ərazilərində təmassız ödəniş üsullarına üstünlük verilir və bütün mümkün hallarda nağd ödənişlərin məhdudlaşdırılması təmin edilir. Ödənişlər nağd formada həyata keçiriləcəyi halda, ödənişi qəbul edən işçi dərhal sonra əllərini dezinfeksiya etməli, pulun qalığı qaytarılırsa, təmasdan yayınmaq üçün pul üçün ayrıca qab qoyulmalıdır. Qonaqların toxunduğu ödəniş terminalları hər bir qonaq tərəfindən istifadədən sonra mütləq 70 faiz spirt tərkibli məhlulla təmizlənir və dezinfeksiya edilir.
Bu Qaydaların tələblərinə əməl edilməsinə nəzarət məqsədilə 80-dən çox nömrəsi olan mehmanxanalarda Operativ Nəzarət Qrupu (Rapid Response Team) yaradılır, digər mehmanxanalarda isə operativ nəzarət üzrə məsul şəxs təyin olunur: "Mehmanxanalarda işçiyə dair tələblər də var. Bu tələblərə görə, mehmanxananın işçi heyətində xəstəliyə uyğun simptomlar varsa, evdə qalmaq və tibbi yardım üçün müraciət etmək kimi tövsiyələrinə xüsusi diqqət yetirməlidirlər. Yüksək risk qrupuna daxil olan işçilərin, o cümlədən yaşlı, hamilə və ya yanaşı xəstəlikləri olan işçilərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədilə bu cür işçilər qeydiyyat və qonaqlarla bilavasitə təmas tələb edən digər işlərə cəlb edilmirlər.
Mehmanxanalar təmizlik və dezinfeksiya tədbirlərinə daha ciddi əməl etməlidirlər. Bütün ərazilərdə səthlərin xüsusiyyətlərinə uyğun olaraq dezinfeksiya vasitələri ilə təmizləmə işləri həyata keçirilir. Hotel daxilində xüsusi karantin otağı ayrılmalıdır. Təmizlik işlərini həyata keçirəcək işçilərin təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə xəstə qonaq və ya işçi mehmanxananı tərk etdikdən sonra karantin otağının və aidiyyəti üzrə qonaq otağının 72 saat istifadəsiz saxlanılması və oraya heç kimin daxil olmasına icazə verilməməsi, qapının üzərinə "istifadəyə yararsızdır" nişanının vurulması tövsiyə olunur.
Qeydiyyat zamanı bütün qonaqların səfər tarixçəsi və sağlamlıq vəziyyəti barədə məlumatlarının sorğu edilməsi və bu barədə müvafiq blankın doldurulması tövsiyə edilir. Mətbəxlərdə bütün qida məhsullarının təmiz və qidanın xüsusiyyətlərinə uyğun şəkildə bağlı şkaflarda üstü qapalı şəkildə saxlanılması və bu qida məhsullarına mümkün qədər az sayda işçi heyətin toxunması təmin edilməlidir.
Çarpaz yoluxma ehtimalını aradan qaldırmaq məqsədilə işlənməmiş qida məhsulları və hazır qidalar mətbəxdə ayrı-ayrılıqda saxlanılmalıdır. Yemək zallarında, girişdə və holda, əlavə zallarda və digər ümumi istifadədə olan ərazilərdə 2 metr fiziki məsafə qaydası tətbiq edilməli və bu məqsədlə növbə yarana biləcək bütün ərazilər xüsusi döşəmə işarələri ilə nişanlanmalıdır.
Masalar arasındakı məsafə masaların formasından asılı olmayaraq 2 metrdən, oturacaqların ara məsafəsi isə 1 metrdən az olmamalıdır. Yemək və ara yemək saatları insan sıxlığının yaranmasının qarşısını alacaq qaydada planlaşdırılmalı, bu məqsədlə əvvəlcədən rezervasiyalar təşviq olunmalıdır. Bütün bunlara əməl edildiyi halda düşünürəm ki, hotellər koronavirusun yayılması üçün risk mənbəyi ola bilməz".