İradə Cəlilova, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 12 avqust — Sputnik. Bütün sahələr koronavirus pandemiyasından öz payını alsa da, etiraf etmək lazımdır ki, ən böyük zərər Azərbaycan təhsilinə dəydi.
Təhsil isə uşaqlarımızın gələcəyini təyin edəcək vasitədir. Martın 3-dən ölkədə bütün məktəblərdə təhsil dayandırıldı. Bunun əvəzində alternativ olaraq Təhsil Nazirliyi teledərsləri, virtual məktəbi yaratdı.
Yaratdı, amma bu alternativlərdən cəmiyyətin bütün sinifləri öz payını götürə bilmədi. Gəlin etiraf edək ki, ucqar kəndlərdə elektrik enerjisi və internet problemi hələ də var.
Bu bir kənara, uzaqdan təhsilə qoşulmaq üçün uşaqların telefon, planşet, kompüter kimi cihazlara ehtiyacı var ki, hər bir ailə bunu təmin edə bilmir.
Bəzi ailələrdə 2-3 uşaq məktəbdə təhsil alır. Və uşaqların eyni anda dərslərə qatılması, dərslərdə iştirak etməsi mümkün olmur.
Təhsil eksperti Qoşqar Məhərrəmovun Sputnik Azərbaycan-a dediyi kimi, bu zaman cəmiyyətdə siniflərarası uçurum dərinləcək. Əgər biz ölkədə distant təhsil vermək istəyiriksə, bunu bütün uşaqlar üçün əlçatan etmək lazımdır.
Bunun üçün isə birinci növbədə interneti əlçatan etmək lazımdır.
"UNESCO-nun statistikasına görə, pandemiya dövrü siniflər arası təhsil uçurumu meydana gətirib. Mövcud uçurumu daha da dərinləşdirib. Çünki distant təhsil daha çox varlı ailələrin övladlarına əlyetəndir. Kasıb ailələr, regionlarda və dağlıq ərazilərdə internetdən-işıqdan uzaq olan ərazilərdə yaşayan insanlar üçün distant təhsil əlyetən deyil. Yəni bu şagirdlərin onlayn təhsilə praktiki olaraq cəlb edilməsi mümkün deyil. Onların interneti ya yoxdur, ya da çox zəifdir", - deyə təhsil eksperti vurğulayır.
Onun sözlərinə görə, bəzi müəllimlərin İKT savadı da yetərli deyil. Bu müəllimlərin onlayn təhsil verməyə cəlb edilməsi də mümkünsüzdür.
"Mən hazırda regionlardayam, müəllimlərlə, şagirdlərlə danışıram. Biz nə qədər sosial mediada onlayn təhsil verən müəllimlərlə qarşılaşsaq da, acınacaqlısı budur ki, uşaqların əksəriyyəti distant təhsil keçməyib. Onların çoxu ya bu prosesə qoşula bilməyib, ya da qoşulma imkanları olmayıb. Yəni bu, müxtəlif amillərdən qaynaqlanıb", - deyən ekspertin fikrincə, əgər ölkədə distant təhsil davam edəcəksə, bunu məcburi hala gətirmək lazımdır.
Bunun üçün isə müəllimləri İKT savadı artırmağa cəlb etmək, televiziyada olan teledərslərin sayını artırmaq, həmin dərslərin sosial platformalara yüklənməsini artırmaq gərəkdir.
Ekspert bildirir ki, müəllimlərin virtiual məktəb platformasından istifadəsi də icbari hala gətirilməlidir: "Şagirdlərə və müəllimlərə ucuz və ya pulsuz internet təqdim edilməlidir. Türkiyədə olduğu kimi şagirdlərə müəyyən dərs proqramlarının yükləndiyi planşetlər, netbuklar ödənişsiz və ya cüzi kreditlə verilməlidir. Belə olarsa distant təhsili hamıya əlyetən etmək olar. Təhsildə sosial ədaləti ancaq belə bərqərar etmək olar".
Q.Məhərrəmov hesab edir ki, distant təhsil indiki vəziyyətdə sosial bərabərsizliyi ancaq dərinləşdirə bilər.
"Multimedia" İnformasiya Sistemləri Texnologiyaları Mərkəzinin direktoru Osman Gündüzün fikrincə, nəzərdə tutulan təhsil formasının təminatı üçün öncə ölkə üzrə keyfiyyətli internet infrastrukturu olan ərazilər müəyyən olunmalıdır.
Belə ki, regionlarda keyfiyyətli internet təminatı üçün hökumət ciddi addımlar atmalı, bu məqsədlə dövlət proqramı hazırlanmalıdır. Bura investisiyalar ayrılmalıdır.
"Nəqliyyat, Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi (NRYTN) dövlət və özəl provayderlərin şəbəkəsinin əhatə dairəsi, mobil operatorların 3G və 4G stansiyalarının əraziləri haqqında məlumatı Təhsil Nazirliyinə təqdim etməlidir. Daha sonra isə NRYTN qarşıdakı müddətdə təhsilin təşkili üçün zəruri olan keyfiyyətli infrastukturun inkişafı məqsədilə "DeltaTelekom" və "AzərTelecom" magistral provayderlərin ölkədaxili infrastrukturundan, özəl və dövlət provayderlərinin imkanlarından istifadə etməlidir, onlara münbit şərait yaratmalıdır. İmkan olan ərazilərdə bu provayderlərin xətti ilə internetə əlçatımlıq yaradılmalıdır", - deyə o bildirib.
Ekspertin sözlərinə görə, keyfiyyətli internetə əlçatım imkanı olan ərazilərdə distant texnologiyaların tətbiqində problemi olan müəllim və şagirdlər, tələbələr müəyyən olunmalıdır. Onların internetlə və kompüterlərlə təminatı üçün köməklik göstərilməlidir, internet paketləri təqdim olunmalıdır.
O.Gündüzün fikrincə, yalnız keyfiyyətli internet olmayan ərazilərdə teledərslərə və digər alternativlərə üstünlük verilə bilər.
Mütəxəssis əlavə edib ki, hazırda region interneti əsasən mis telefon məftili üzərində "oturan" ADSL internetidir. Bununla normal, keyfiyyətli və dayanıqlı təhsil və ya digər xidmət qurmaq mümkünsüzdür.