BAKI, 30 may — Sputnik, Aleksandr Xrolenko, hərbi şərhçi. Artilleriya – müharibənin allahıdır, ona görə də Rusiyada tək məbədlər tikmir, eləcə də dünyanın ən yaxşı haubitsalarını düzəldirlər. Nijeqorod vilayətindəki poliqonda 152 mm kalibrli özüyeriyən artilleriya qurğusu (ÖAQ) «Коалиция-СВ»nin “KamAZ-6550” avtomobili bazasında təkərli modifikasiyasının sınaqları keçib.
Təptəzə «Коалиция-СВ» haubitsalarının sınaq partiyası mayın sonunda Rusiya ordusunun sərəncamına verilib. Qurğu T-90 tankının platformasına bərkidilib və 70 km uzaqlıqdakı yerüstü hədəflərin – komanda məntəqələrinin, rabitə qovşaqlarının, artilleriya və minaatan batareyaların, zirehli texnikanın, HHM-RƏM vasitələrinin, düşmənin canlı qüvvəsinin - vurulması üçün nəzərdə tutulub. Hazırda dünyada bu haubitsanın analoqu yoxdur. Demək olar ki, eyni zamanda “Uralvaqonzavod” ÖAQ-ın “KamAZ-6550” avtomobilinin bazasında hərəkət və atəş sınaqlarını keçirməyə başladı. Sınaqların cari ildə başa çatdırılması nəzərdə tutulur, bundan sonra isə haubitsanın təkərli modifikasiyasının seriya istehsalına başlanması haqda qərar veriləcək.
Orduda təkərli «Коалиция-СВ» ÖAQ-ın peyda olması presedent yaradacaq (hazırda Rusiyada bu tipli haubitsa yoxdur) və topçuların hərbi məsələləri həll etmək üçün konkret şəraitdən asılı olaraq “Коалиция”nın təkərli və ya tırtıllı variantını seçmək imkanı olacaq. Tırtıllı analoqları ilə müqayisədə dördoxlu “KamAZ” şassi sisteminin öz üstünlükləri var – mobillik, yol örtüyünü dağıtmadan ümumi istifadədə olan avtonəqliyyat magistrallarından istifadə etmək imkanı, kifayət qədər böyük gediş ehtiyatı (tırtıllı platformanın 5000 km-lik resursu təkərli texnika üçün sadəcə sınaq reysidir).
İstehsalçı müəssisənin baş direktoru Dmitri Semizorov bu barədə demişdi: “”Коалиция” – gələcəyin maşınıdır. O, hətta günü bu gün də zamanı qabaqlayır”. Ola bilsin ki, təkərli yeni ÖAQ daha da irəli gedəcək. Və çox güman ki, hətta xarici alıcıları da cəlb edəcək. Məsələn, 155 mm kalibrli, «Краснополь-М» mərmiləri və onların eyni kalibrli xarici analoqları ilə atəş açan əvvəlki özüyeriyən «Мста-С» nəsil haubitsasının ixrac modifikasiyasının qiyməti 1.6 milyon dollardır. Əbu-Dabidəki IDEX-93 sərgisində «Мста-С» əzici üstünlük nümayiş elətdirdi: 15 km uzaqlığa atılan 40 «Краснополь» mərmisindən 38-i hədəfi vurdu. «Коалиция-СВ» daha mükəmməl olduğundan onun Rusiya ordusunda və beynəlxalq silah bazarında gözəl gələcəyinə təminat vermək olar.
Yeni nəsil
«Коалиция-СВ» artilleriya sistemi «Мста-С» ÖAQ-nin (tırtıllı şassi) xələfidir və nəhəng atış gücünü də ondan alıb. «Коалиции-СВ»nin 152 mm kalibrli topu dəqiqədə 10-dan çox atış edə bilir, bu isə ən yaxşı xarici qurğular da daxil olmaqla analoji artilleriya sistemlərinin atış sayından çoxdur.
Məsələn, Amerikanın daha çox insanı əhatə edən heyətinə malik М109А6 Paladin ÖAQ dəqiqədə cəmi 6 atış edə bilir. «Коалиции-СВ»nin yüksək atış tempini isə onun doldurulma mexanizminin tam müstəqil avtomat rejimli olması təmin edir. Bütün barıtın eyni zamanda “alışdırılmasının” mikrodalğalı sistemi də vacib rol oynayır.
Yeni haubitsaya üç mütəxəssis xidmət edir: sürücü-mexanik, komandir və tuşlayıcı operator («Мста-С» ÖAQ-nin heyətində isə beş nəfər var). Üstəlik onun artilleriya qülləsində adam olmur, heyət zirehli kapsulda yerləşir. Konstruktiv həll “Armata”nı xatırladır və 48 ton döyüş kütləsinə malik ÖAQ tankın hərəkiliyini özündə saxlayır.
Ən yeni artilleriya sisteminin tırtıllı və təkərli variantı unifikasiya olunmuş döyüş bölməsinə - tam dönən qülləyə və 152 mm-lik kəsik 2A88 haubitsasına – malikdir. ÖAQ cəbbəxanasının tərkibinə eləcə də uzaqdan idarə oluna bilən, 12.7 mm kalibrli pulemyotu olan qüllə qurğusu da daxildir. Komandirlə tuşlayıcının iş yerləri rəqəmsal displeylə təchiz olunub, taktiki həlqənin vahid avtomatlaşdırılmış idarəetmə sisteminə inteqrasiya olunub. Bu, heyətə mövcud idarə konturunda səmərəli davranmağa, müxtəlif mənbələrdən rəqəmsal rabitə kanalları ilə göstərişlər almağa, ərazini daimi müşahidə altında saxlamağa, istənilən hava şəraitində atəş açmaq və onu korrektə etmək üçün avtonom hesablamalar aparmağa imlan verir. Xarici məlumatlar göyərtədəki məlumat-komanda sistemi tərəfindən emal olunur və sistem atəş və döyüş sursatlarının idarə olunması barədə məlumatları əks etdirir.
Atəş xarakteristikalarına görə «Коалиция-СВ» bütün yerli və xarici istehsal olan seriya ÖAQ-lərdən üstündür. Bu potensialla ən yeni haubitsa perspektivdə Rusiya Quru Qoşunlarındakı bütün 152 mm-lik «Мста-С» və yedəyə alınan «Мста-Б» qurğularını əvəz edəcək.
«Коалиция-СВ» artilleriya sistemi Nijeqorod “Uralvaqonzavod” konserninə daxil Nijeqorod “Burevestnik” Mərkəzi Elmi-Texniki İnstitutu tərəfindən işlənib hazırlanıb. İlk dəfə geniş kütləyə 2015-ci il mayın 9-da Moskvada Qələbə paradında nümayiş olunub. 2017-ci ilin sentyabrında isə Rusiya Müdafiə Nazirliyi ən yeni «Коалиция-СВ» ÖAQ-nin sınaq partiyasının, 2020-ci ildə isə seriya nümunələrinin tədarükü üçün müqavilə imzalayıb. Ən yeni «Коалиция-СВ» haubitsasının iki modifikasiyası gələcəyin silahıdır və onun əvvəlcədən, yəni elə bu gün əldə edilməsi daha məqsədəuyğundur. Ola bilsin ki, yaxın gələcəkdə onun üçüncü – gəmi versiyası da peyda olsun və o zaman piyada sistemi dəniz platformasına ayaq basacaq.
Yüksək dəqiqlikli döyüş sursatı
«Коалиция-СВ» atış mənzilinin uzaqlığına görə (70 km-dək) analoqlarını iki dəfə üstələyir. Məsələn, 2012-ci ildə ordunun sərəncamına verilmiş Rusiyanın «Мста-С» - 2С19М2 ÖAQ hədəfi aktiv reaktiv qəlpəli fuqas mərmisi ilə maksimum 30 km aralıdan vura bilir. Almanların möhtəşəm PZH 2000 haubitsası bir dəfə Cənubi Afrikada xüsusi reaktiv V-LAP mərmisini 56 km uzaqlığa göndərə bilmişdi, amma adi rejimdə onun da atış mənzili 30 km-i aşmır.
Mənzil uzaq olarkən yüksək dəqiqlik də vaciblik qazanır. «Краснополь-М» - ən uğurlu korrektə oluna bilən artilleriya döyüş sursatlarından biridir, amma o, imkanların son həddi deyil. Yeni idarəolunan mərmilərin istifadəsi sayəsində «Коалиция» Rusiya ordusunda ilk yüksək dəqiqlikli artilleriya sistemi olacaq. Standart xətt hərbi sursatlarının dövlət sınaqları 2021-ci ildə başa çatacaq. Yeni texnoloji üfüqlər adamı heyran edir.
Tulanın Cihazqayırma konstruktor bürosu “bir atışlıq” çox dəqiq və güclü qəlpəli fuqas döyüş sursatı işləyib hazırlayıb. Hər bir belə 152 mm-lik mərmi təxminən 50 min dollardır, ancaq düşmənin uzunmüddətli müdafiə nöqtəsinə, bunkerinə və ya digər möhkəmləndirilmiş obyektinə dəyərkən ikinci atəşə ehtiyac qalmır. Yarımaktiv başlıq lazer şüası ilə operator və ya pilotsuz aparat vasitəsilə yönləndirilir.
Daha bir “ağıllı” sursat Moskvanın “Kompas” konstruktor bürosunda yaradılıb. 152 mm-lik mərmi başlığı və atış zamanı qatlanaraq uçuşun istiqamətini korrektə edən aerodinamik sükanlar sisteminə malik ГЛОНАСС naviqasiya modulu əvvəlcədən məlum koordinatdakı hədəfi yüksək dəqiqliklə vurur. Dairəvi mümkün sapma 10 m-i keçmir (adətən 152 mm-lik mərmi uzun mənzilli atış zamanı 100 m kənara sapa bilər). “Kompas” KB-nin layihəsi artıq cəbbəxanada mövcud olan mərmiləri modernləşdirməyə imkan verir. Baza artilleriya mərmisinin idarəolunan mərmiyə çevrilməsinin qiyməti təxminən 1000 dollardır. Müqayisə üçün, Amerikanın bir ədəd 155 mm-lik idarəolunan Excalibur mərmisi 80 min dollara başa gəlir.
Yeni silahların işlənib hazırlanmasında RF üçün prioritet milli təhlükəsizliyin etibarlı təminatı, tərəfdaşlara və adekvat partnyorlara hərbi-texniki yardımdır. «Коалиция-СВ» artilleriya sistemi uzun mənzili və yüksək atəş dəqiqliyi ilə seçilən qabaqcıl xarici analoqlara cavab olaraq yaradılıb. Rusiya layihəsi ən müasir həlləri, texnologiya və komponentləri inteqrasiya edib ki, bu da döyüş və istismar xarakteristikalarının əla ahəngini əldə etməyə imkan verib. Ancaq və ancaq sülhün və beynəlxalq sabitliyin bərqərar olması üçün.