Almaniya Sovet İttifaqına hücum edəndə Azərbaycan xalqı da digər respublikaların sakinləri kimi faşizmlə mübarizəyə qalxdı. Müharibənin ilk günlərində Azərbaycandan cəbhəyə 40 mindən çox gənc qız və oğlan yollandı.
1941-45-ci illər ərzində Qızıl Ordu sıralarına ölkəmizdən 640 mindən çox vətəndaş çağırılıb. Onlardan 300 mini döyüşlərdə həlak olub. 400-dən çox azərbaycanlı orden-medallarla təltif olunub. Azərbaycanın 128 vətəndaşı Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı alıb.
Azərbaycan SSR-dən olan əsgərlər Brest qalasının alınmasında, Leninqradın, Moskvanın müdafiəsində, Stalinqrad, Qafqaz, Kursk, Ukrayna uğrunda döyüşlərdə, eləcə də Pribaltika, Şərqi Avropanın azad edilməsində, Berlinin alınmasında iştirak ediblər.
Müharibə illərində Azərbaycan cəbhəyə neft və neft məhsullarının əsas tədarükçüsü idi. Ümumilikdə Azərbaycan xalqı düşmən üzərində Qələbə üçün nəhəng töhfələr verib, müharibə qəhrəmanlarının xatirəsi isə ürəyimizdə əbədi yaşayacaq.
1 / 21
Hacıyev Əli Bağır oğlu, 1917-ci il təvəllüdlü. Azərbaycan Dövlət Tibb Universitetinin 1941-ci ildə məzunu olub. Təhsilini başa vuran kimi hərbi həkim ixtisası üzrə dərhal ordu sıralarına çağırılıb. İkinci Belarusiya Cəbhəsinə, partizan düşərgəsinə göndərilib. Orada döyüş şəraitində ilk cərrahlıq təcrübəsini qazanıb. Xidmət zamanı xeyli həyat qurtarıb, xeyli mükafat qazanıb, üç dəfə yaralanıb. 1944-cü ildə kontuziya səbəbindən ordudan tərxis edilib. Ömrünün sonunadək həkim işləyib.
© © Photo from Kamran Bagirov's family archive
2 / 21
Mobil Əliş oğlu Əliyev. Kiçik leytenant. Cəbhəyə könüllü gedib və qayıtmayıb.
© © Photo from Aliyev's family archive
3 / 21
Abbas Qulu oğlu Şəfiyev. 1941-ci ildə kapitan rütbəsində müharibəyə qatılıb. Kerç yaxınlığında “Kiçik torpaq”da vuruşub. Döyüşlərdən birində kantuziya alaraq əlil olub. Evə 1945-ci ildə qayıdıb.
© © Photo from Kamala Alizadeh's family archive
4 / 21
Allahverdiyev Əhməd Baba oğlu. İkinci Dünya Müharibəsində Avstriyaya qədər döyüşüb. Dəmiryolu qoşunlarında xidmət edib. Sonradan Kareliya və Uzaq Şərqdə olub. Cəbhəyə tələbə olarkən yollanıb.
© Photo : Sabina Dadasheva's family archive
5 / 21
Qızbəs Əsədova. Müharibənin ilk günlərindən könüllü olaraq cəbhəyə gedib. Hospitallarda həkim işləyib. Müharibədən sonra Bakıdakı klinikalardan birində baş həkim olub. Eyni zamanda Bakının Yasamal rayonu Veteranlar Şurasının sədri olub. Azərbaycanın əməkdar həkimidir.
© Photo : © Photo from Kamala Alizadeh's family archive
6 / 21
Bəhyəddin Şahvələddin oğlu Mirzəyev. Kapitan, 416-cı atıcı diviziyasının 1054-cü artilleriya alayının batareya komandiri olub (5-ci zərbə ordusu, 1-ci Belarusiya cəbhəsi). Sovet İttifaqı Qəhrəmanıdır. Lenin ordeni, “Qızıl Ulduz”, iki I dərəcəli Vətən Müharibəsi ordeni, Qırmızı Ulduz ordeni, xeyli medala layiq görülüb. 1945-ci il aprelin 29-da ağır yaralanıb. Sağalandan sonra ehtiyata göndərilib. Bakıda yaşayıb.
© © Photo from Mirzoyev's family archive
7 / 21
Bəhyəddin Şahvələddin oğlu Mirzəyev. Kapitan, 416-cı atıcı diviziyasının 1054-cü artilleriya alayının batareya komandiri olub (5-ci zərbə ordusu, 1-ci Belarusiya cəbhəsi). Sovet İttifaqı Qəhrəmanıdır. Lenin ordeni, “Qızıl Ulduz”, iki I dərəcəli Vətən Müharibəsi ordeni, Qırmızı Ulduz ordeni, xeyli medala layiq görülüb. 1945-ci il aprelin 29-da ağır yaralanıb. Sağalandan sonra ehtiyata göndərilib. Bakıda yaşayıb.
© © Photo from Mirzoyev's family archive
8 / 21
Mərdan Zeynal oğlu Zeynalov. Vətəndaş və Böyük Vətən müharibələrinin iştirakçısı olub. Kontuziya alıb.
© © Photo from Zarifa Aliyev's family archive
9 / 21
Misirxan Zal oğlu İsmayılov. Sıravi topçu olub. Orduya qatılmaq üçün pasportunda doğulduğu ili dəyişdirib. 17 yaşında Uzaq Şərqdə hərbi xidmətə başlayıb, 1941-ci ildə, müharibənin ilk günlərində ön cəbhəyə göndərilib. Berlinədək vuruşub. II dərəcəli Vətən Müharibəsi ordeninin, “Döyüş xidmətlərinə” görə medalın sahibidir.
© © Photo from Mustafayev's family archive
10 / 21
Məmmədkərimov Abdul Həmid oğlu – İkinci Dünya Müharibəsində 1941-ci ildən 1945-ci ilədək iştirak edib. Avstriyadakı hospitaldan tərxis olunub. Kəşfiyyatçı idi. 1998-ci ildə dünyasını dəyişib.
© © Photo from Gulnara Khalilova family archive
11 / 21
İlşa Yevşa oğlu Yunayev. Hazırlığı Tbilisidə keçəndən sonra cəbhəyə göndərilib. 1943-cü ildə Belaya Tserkov (Ukrayna) şəhəri yaxınlığında döyüşüb. Sonuncu məktubu 1945-ci ildə Almaniyadan gəlib. İtkin düşüb.
© © Photo from Natalya Shevchova's family archive
12 / 21
Məzahir Həmid oğlu Abbasov. SSRİ HDQ-nin leytenantı. Bombardmançı təyyarə idarə edib. 1941-ci ildə ağır yaralandıqdan sonra uzun müddət müalicə alıb və 1942-ci ildə ordudan tərxis olunub. Tarixi araşdırmalara başlayıb, sonradan tarix elmləri doktoru, universitet professoru olub. Qırmızı Bayraq, I dərəcəli Vətən Müharibəsi ordenləri, Azərbaycan Respublikasının “Şöhrət” ordeninə layiq görülüb.
© © Photo from Abbasov's family archive
13 / 21
Savelyev Aleksandr Filippoviç – Şamaxı Hərbi Komissarlığından orduya çağırılıb. Bütün müharibəni, 1945-ci ilədək qvardiya yefreytoru rütbəsində keçib. “Döyüş xidmətlərinə görə” medalına layiq görülüb.
© © Photo from Murad Orujov's family archive
14 / 21
Rəhimov Şirin Oruc oğlu – 1941-ci ildə 26 yaşında orduya çağırılıb. Uzun müddət itkin düşmüş sayılırdı. “Memorial” məlumat bazasının məlumatına görə, orduda atıcı imiş. Mozdok uğrunda döyüşdə həlak olub.
© © Photo from Murad Orujov's family archive
15 / 21
Mahmud Məhəmməd oğlu Əliyev (fotoda solda). 1941-ci ildə cəbhəyə könüllü yollanıb. Desant dəstəsində “Kiçik torpaq”da vuruşub, Novorossiysk, Kerç, Odessa və digər şəhərlər uğrunda döyüşlərdə iştirak edib. Berlinədək döyüş yolu keçib. Göstərdiyi hünər və şücaətə görə iki orden (“Şərəf nişanı” və I dərəcəli Vətən Müharibəsi) və altı medala layiq görülüb.
© © Photo from Sabina Azizova's family archive
16 / 21
Mahmud Məhəmməd oğlu Əliyev (fotoda ortada). 1941-ci ildə cəbhəyə könüllü yollanıb. Desant dəstəsində “Kiçik torpaq”da vuruşub, Novorossiysk, Kerç, Odessa və digər şəhərlər uğrunda döyüşlərdə iştirak edib. Berlinədək döyüş yolu keçib. Göstərdiyi hünər və şücaətə görə iki orden (“Şərəf nişanı” və I dərəcəli Vətən Müharibəsi) və altı medala layiq görülüb.
© © Photo from Sabina Azizova's family archive
17 / 21
Ağadadaş Dadaşov. Bütün müharibəni HDQ tərkibində Qara dənizdə gəmidə bosman olub. Bir neçə dəfə yaralanıb. Ordudan bədənində bir neçə qəlpə ilə qayıdıb. Müharibədən sonra poladəritmə zavodunda işləyib.
© © Photo from Dadashev's family archive
18 / 21
Ağadadaş Dadaşov. Bütün müharibəni HDQ tərkibində Qara dənizdə gəmidə bosman olub. Bir neçə dəfə yaralanıb. Ordudan bədənində bir neçə qəlpə ilə qayıdıb. Müharibədən sonra poladəritmə zavodunda işləyib.
© © Photo from Dadashev's family archive
19 / 21
Kulagina Nadejda Vasilyevna (1923-2003). Böyük Vətən Müharibəsi illərində Bakıda hərbi hospitalda tibb bacısı işləyib. Müharibədən sonra müxtəlif tibb müəssisələrində işini davam etdirib.
© © Photo from Tamilla Hasanova's family archive
20 / 21
Fyodor Qriqoryeviç Ginqa. Baş serjant. Qərb cəbhəsində döyüşüb, 168-ci mühəndis-istehkamçı batalyonunun kəşfiyyat bölməsində komandir olub. Bir neçə dəfə yaralanıb. “Qızıl ulduz” ordeni ilə təltif olunub. Müharibədən sonra sürücü işləyib.
© © Photo from Yuliya Samsonova's family archive
21 / 21
Aleksandr İvanoviç Medvedev. 1918-ci ildə Tambov vilayətinin Morşansk şəhərində anadan olub. Teatr texnikumunda oxuyub, 1938-ci ildə isə orduya çağırılıb. Xidmətdən sonra hərbi məktəbə qəbul olunub, müharibə xəbərini də elə orada alıb. Xarkovun müdafiəsində, Belarusiya və Qafqazın, Varşavanın azad olunmasında iştirak edib. Döyüş xidmətlərinə görə 8 medal və 3 ordenə layiq görülüb. Müharibədən sonra Bakıda yaşayıb. Sərhəd zastavası rəhbərinin köməkçisi olub. 40 il Bakı aviasiya zavodunda işləyib
© © Photo from Kira Abbasova's family archive