İrina Alksnis, RİA Novosti
Federal Təhqiqatlar Bürosunun (FTB) fikrincə, Rusiyada hazırlanmış bütün mobil tətbiqetmələr tamamilə "potensial əks-kəşfiyyat təhdidi" xarakteri daşıya bilər. Bəyanata səbəb, ABŞ Senatındakı demokratların lideri Çak Şumerin bir neçə ay əvvəl Rusiyadakı "Wireless Lab" tərəfindən hazırlanan çox populyar FaceApp foto redaktor tətbiqindən narahatlığını ifadə edən bəyanatı olub.
FTB bu nəticəyə toplanmış tətbiqlər, istifadəçi razılaşması və "Rusiya ərazisində müvafiq məlumat əldə etmək üçün Rusiya hakimiyyət orqanlarına təqdim olunan hüquqi mexanizmlər" əsasında toplanmış məlumatların növünə əsaslanaraq gəlib.
Əlbəttə ki, şirkət nümayəndələrinin istifadəçilərin toplanmış şəxsi məlumatlarının başqa heç yerə ötürülməyəcəyi barədə verdiyi vədlər, fotoların işlənməsinin əsasən 48 saatdan sonra silinən "bulud" da aparıldığı barədə deyilənlər amerikalılar tərəfindən nəzərə alınmır. Hələ ruslara inanmaq kifayət deyil.
Eyni zamanda Birləşmiş Ştatların rəhbərlik etdiyi daim sürət yığan rəqəmsal və İnternet müharibələri çoxdandır Rusiya "cəbhəsi" üçün prioritet deyil. Onların Çin və Huawei-yə hücumları ilə müqayisədə Rusiyanın İT sektoruna edilən hücumlar nisbətən yumşaq görünür.
Hazırda hətta fransızlarla belə, vəziyyət daha kəskindir. ABŞ ticarət nümayəndəsinin iki gün əvvəl yaydığı açıqlamada Parisin Amerikanın rəqəmsal şirkətlərinə qarşı ayrı-seçkilik siyasəti yetirdiyi bildirilir. Buna cavab olaraq, Vaşinqton 2,4 milyard dollar dəyərində olan Fransa mallarına 100 faiz dərəcəsində rüsum tətbiq edə bilər. Büdrəməyə səbəb olan daş rolunu isə Google-da vergi adlandırılan və Fransa parlamentinin yayda qəbul etdiyi qanun olub.
Yeri gəlmişkən, amerikalılar daha üç ölkəyə - Avstriya, İtaliya və Türkiyəyə qarşı oxşar araşdırmalara başlayıblar.
Fransa hakimiyyəti borclu qalmadı. İqtisadiyyat və maliyyə naziri ABŞ-ın layihələr sanksiyasının qəbuledilməz olduğunu söyləyib və tətbiq olunacağı təqdirdə Avropa İttifaqının "sərt cavab" verməyə hazır olduğunu bildirib.
Maraqlıdır ki, Paris Avropa Birliyinin liderlərindən biri kimi Vaşinqtonla mümkün ticarət müharibəsində milli maraqlarını qorumaq üçün gücündən istifadə etmək niyyətindədir. Maraqlıdır: məsələn, Lissabon, Bratislava və ya Aİ-dəki "ikinci eşelonun" digər paytaxtları Ştatlara meydan oxumağa cürət etsələr, oxşar yanaşma ilə üzləşə bilərlərmi? Əlbəttə, burada ciddi şübhələr var. Bununla belə, hətta Avropanın aparıcı dövlətlərinin İT kimi spesifik sahədə ABŞ-a qarşı çıxmağa hazır olması, çox ciddi bir mesaj sayıla bilər.
İnternet həmişə Qərbin siyasi azadlıqlar və demokratiya, iqtisadi səmərəlilik və tərəqqi kimi kvintessensiyasını birləşdirən bir sistem kimi özünü təcəssüm etdirib. İnternetdəki hər hansı bir məhdudiyyət təkcə avtomatik olaraq avtoritarizm (və ya hətta totalitarizm) kimi etiketlənmədi, həm də dərin iqtisadi və texnoloji geriliyin təzahürü kimi istehza ilə qarşılandı və "Şimali Koreya internetindəki iyirmi səkkiz sayt" kimi zarafatlarla ifadə edildi.
Bu zarafatlar çoxdan aktuallığını itirib, çünki bir çox ölkələr, başda "demokratik kimi patentləşdirilmiş" ölkələr olmaqla, indi öz internet zonalarının suverenləşdirilməsi ilə məşğuldurlar.
Hal-hazırda mütəxəssislər, noyabr ayında iğtişaşlar zamanı qlobal şəbəkənin həftə ərzində bağlandığı İranın ən son təcrübəsinin effektivliyini, müsbət və mənfi tərəflərini qiymətləndirirlər.
Runetin suverenləşdirilməsi ilə bağlı xəbərlər də demək olar ki, hər gün gəlir. Bazar ertəsi Vladimir Putin, fərdi məlumatların saxlanması tələblərinin pozulmasına görə cəzaların sərtləşdirilməsi və satış üçün nəzərdə tutulan qadjetlərdə milli proqram təminatının əvvəlcədən quraşdırılması ilə bağlı qanunlar imzalayıb.
Bundan əlavə, Kreml bu addımları Rusiyanın "internet bağlılığını aradan qaldırma" iddialarına cavab olaraq, "anti-inhisar fəaliyyət" adlandırdı.
Əslində, bu amerikalıların cavabıdır. Bu, bu və ya digər ölkənin dövlət-siyasi sisteminə şəxsi münasibətindən asılı olaraq, suverenləşdirmə siyasətinin arqumentləşdirilməsinə açıq şəkildə sədd çəkir. Rusiya (eləcə də Çin və İran) əsasən qeyri-demokratik olmaqda günahlandırılır və fransızlar "əla Amerika texnologiya şirkətlərini" təqib etdikləri üçün iqtisadi xətt alırlar (Donald Trampın ifadə etdiyi kimi).
Moskvanın fikrincə, Rusiya mükəmməl yerli texnologiya şirkətlərini xarici firmaların haqsız rəqabətindən qoruyur.
Bu mürəkkəb situasiyada ABŞ-ın problemi eyni vaxtda iki məsələni həll etməyə çalışmaqdır: qlobal şəbəkə üzərindəki nəzarət rıçağını saxlamaq və bu ənənəvi sistemdə həddindən artıq güc toplayaraq xarici rəqibləri zəiflətmək. Və bu rəqibin Çinin İT nəhəngləri, yaxud da Rusiyanın kiber təhdiddən müdafiə sistemləri və ya "səhv" mənşəli əyləncəli tətbiqlərinin olub-olmamasının fərqi yoxdur.
Bədbəxtlik də ondadır ki, bu məsələlər bir-birinə ziddir, kökündən fərqli yanaşmalar tələb edir. Və onların eyni vaxtda istifadəsi təbii ki, ümumi effektivliyi azaldır. "Hərbi əməliyyatlar"ın onlarla istiqamətdə paralel şəkildə aparılması, ABŞ-ın qüvvələrinin güclü surətdə səpələnməsinə səbəb olur ki, bu da tam əks effekt verir.
Bununla belə, Amerika İnternet Zonasının suverenliyindən elə də qorxmaq lazım deyil. Odur ki, okeanın o tayındakı hakimiyyətin aktivində özü üçün qeyd etməli nəsə var.