Nigar İsgəndərova, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 17 noyabr — Sputnik. Bu gün bəzi ölkələr kağız istehsalını azaltmaq istiqamətində müəyyən addımlar atırlar. Bu ölkələr tövsiyə olaraq vətəndaşlarına bildirirlər ki, ehtiyac olmadan çap olunmuş kağız məhsullaırndna imtina etsinlər. Bunun üçün isə həmin ölkələr özlərinin elektron sistemlərini, elektron məlumatlar bazasını daha da zənginləşdirirlər.
Belə bir addımın atılmasının əsas səbəbi isə bu gün dünyada ağacların 41 faizinin məhz kağız istehsalı məqsədi ilə qırılmasıdır.
Ümumiyyətlə, kağız tullantılarının həcmini azaltmaq, o cümlədən də ağacların məhz bu məqsədlə qırılmasının qarşısını almaq üçün azərbaycanlı fəallar tərəfindən də müəyyən addımlar atılır. Rəssam Aytən Abdullayeva da bu şəxslərdəndir.
Ayten Abdullayeva 2008-2012-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində Rəssamlıq və Qrafik dizayn ixtisası üzrə bakalavr pilləsi, 2012-2014-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində Dizayn və Texniki estetika isxtisası üzrə magistr pilləsi üzrə təhsil alıb.
O, bu il Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Akademiyasında doktorantura təhsili alıb. Sputnik Azərbaycan-ın həmsöhbəti olan, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvi olan rəssamı digərlərindən fərqləndirən tərəfi də var. 12 maraqlı kollajın müəllifi olan həmsöhbətimiz kağız tullantılardan maraqlı nümunələr yaratmağa çalışır.
- Necə oldu ki, belə bir ideyanı reallaşdırdınız?
- Yadımdadır, 2011-ci il idi, tələbə idim. Həmin il soydaşlarımız Nigar və Eldar müsabiqənin qalibləri olmuşdu, bizə də "Avroviziya" mahnı müsabiqəsi mövzusunda qeyri-adi, maraqlı əsər yaratmaq tapşırığı verilmişdi. Düşündüm ki, Eldarla Nigarın jurnal parçalarından portretini yaradım. Bu mənim ilk kollaj işim idi. Lakin ilk kollajım arzuladığım qədər yaxşı alınmamışdı. Buna görə hətta tənqid də olundum və bir qədər həvəsdən düşdüm. O səbəbdən də həmin kollaj bu günədək yarımçıq qalıb. Lakin bir müddət ötdükdən sonra yeni kollaj yaratdım və həmin kollajın sayəsində "Tullantıdan Sənətə" sərgisinin iştirakçısı oldum. Sərgi çərçivəsində məşhur Norveç rəssamı olan Edvard Munkun "Qışqırıq" əsərinin kollajını yaratdım.
- Bu işi görmək üçün nə qədər qəzet, jurnal parçası lazım oldu, bunları öncədən yığmışdınız, yoxsa ideyanı düşündükdə artıq əlinizin altında olan qəzet, jurnal nümunələrdindən istifadə etdiniz?
- İlk kollajları əlimin altında olan jurnallardan yaratmağa başlamışdım. Daha sonra yaxınlarım artıq onlara lazım olmayan, tullantıya çevrilməli olan jurnalları mənə bağışladılar. Çünki kollaj yaradarkən mənə saysız-hesabsız jurnallar lazım olur. Amma mən kollaj yaradarkən yalnız jurnallardan istifadə edirəm, yəni qazet və ya başqa bir materiallardan istifadə etmirəm. Gələcəkdə isə başqa materiallardan da istifadə etmək fikrim var.
- Belə bir deyanı gerçəkləşdirməkdə əsas mesajınız nədir?
- Mesajım budur ki, tullantının da ikinci həyatının olma şansı var. Bununla biz az da olsa, ətraf mühitin çirklənməsinin qarşısını almış olarıq. Kimdəsə yaradıcılıq qabiliyyəti varsa, onlar da yeni bir şeylər yaratmaqla ekologiyanın çirklənməsinin qarşısını ala bilərlər. Çünki yaradıcılıq prossesi öz-özlüyündə həm maraqlı, həm ruhu dincəldən, həm də əyləncəli bir prosesdir. Mən bundan sonra da kağız tullantıları yığaraq belə maraqlı kollajlar yaradacağam.
- Bu cür əsərlər yaratmaq üçün poliqonlardakı tullantılardan necə, istifadə etdinizmi?
- Yox, hələ ki buna ehtiyac olmayıb.
- Kollajlarınız haqda danışardınız.
- Hər kollajın yaradılmasına uzun müddət tələb olunur. Bəzən, bu müddət aylarla da ölçülə bilər. Mənim yaratdığım kollajların özünəməxsusluğu isə onun içində bir mesajın olmasıdır. Yəni kollaja baxan kimsə bunu oradan oxuya bilər. Kollajlarımda ötürdüyüm bu mesajlarda isə adətən müsbət, pozitiv sözlər, cümlələr, misralar qizlətməyə çalışıram: "Mən bunu bacararam", "Hər şey yaxşı olacaq", "Düşün", "Unutma" və s. Bundan başqa, mənim kollajlarımın digər özəlliyi isə burada özümdən bir hissəcik olaraq saçlarımdan istifadə edərək onu bir hissədə gizlətməyimdir. Bunun da səbəbi gələcəkdə də müəlliflik hüququmu qorumaqdır. Yəni lazım gəldikdə DNT üsulu ilə mən bunu sübuta yetirə biləcəyəm.
- Rusiyada muzeydə saxlanılan əsəriniz də var...
- "Tıx-Tix Xanım" adlı kollajım Rusiyada yerləşəm "MyMy" muzeyində saxlanılır.
2014-cü ildə "Tullantldan Sənətə" sərgisində nümayiş olunan "Qışqırıq" əsərim hazırda Qala Qoruğunda "Tullantıdan Sənətə" muzeyində saxlanılır. Bir neçə kollaj işim şəxsi kolleksiyalarda saxlanılır.
- Kağızdan tamamilə imtinanın necə, tərəfdarısınızmı?
- Düşünürəm ki, kağızdan tamamilə imtina etsək, ekologiyamıza daha müsbət töhfə vermiş olarıq. Lakin bu çətin və uzun bir prosesdir. Çünki biz özümüz də hələlik elektron məlumatlardan daha çox çap olunan kitab və materiallardan istifadə edirik.
Beləcə hər birimiz ekoloji təmizlik naminə kiçik görünən, lakin böyük zəhmət tələb edən hansısa maraqlı bir addımlarla da ətraf mühitə həm müsbət töhfə verə, həm də gözəl nümunə ola bilərik. Bunun üçün bəs siz nə edirsiz?