İradə Cəlilova, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 16 noyabr — Sputnik. Daşkəsən şəhəri Bakıdan 406 kilometr uzaqlıqda, dağlıq ərazidə və dəniz səviyyəsindən 1600 metr yüksəklikdə yerləşir. Şəhər 1930-cu ildə ərazidə dəmir filizi çıxarılması məqsədilə salınıb, 1948-ci ildə şəhər statusu alıb. Xalq arasında Daşkəsənə "metallurqlar şəhəri" də deyilirdi.
Dağ-Mədən Filizsaflaşdırma Kombinatının yaradılması prosesinə də ötən əsrin 30-cu illərində başlanılıb, 1954-cü ildən isə dəmir filizinin zənginləşdirilməsi və istehsalına start verilib.
Sputnik Azərbaycan Daşkəsəndən xəbər verir ki, buranın bir çox kəndlərində aparılan araşdırmalar zamanı rayonun ərazisində daş dövrünə aid insan məskənlərinin olması müəyyən edilib.
Aradan illər keçib və bu gün Daşkəsən müasir görüntüsü ilə göz oxşayır. Buna baxmayaraq, böyük tarixə malik körpüləri, mərmər dağları, filiz yataqları, ötən əsrdən qalma kanat şəhəri daha cəlbedici və əsrarəngiz edir.
Daşkəsəndə Dağ-Mədən Filizsaflaşdırma Kombinatının kanatları bu gün də asılı qalıb. Zəncirlər paslanıb, kanat daha işləmir. Amma başını qaldırıb göyə baxanda maraqlı mənzərə açılır. Səhər günəşinin kanatın üzərinə düşən şüaları qəribə bir hiss yaradır. Bir anlıq həmin qurğuların çalışdığını düşünürsən. Kanat xətti Daşkəsən rayonunun Quşçu kəndinə qədər uzanır.
Quşçu kəndi Daşkəsənin qədim tarixə malik olan kəndlərindəndir. Dar küçələri, maraqlı insanları var Quşçunun. "AzerGold" şirkətinin qızıl mədəni də Quşçuda yerləşir. Yollar təmir edilsə də, sürət həddi 30 km/saatdan yuxarı olmamalıdır. Əks halda, qəza qaçılmazdır.
Daşkəsənin qədim tarixə malik kəndlərindən bir digəri isə Bayandır. Burada evlər sanki dib-dibə düzülüb. Əhalisi maldarlıqla dolanan bu kənddə "Mən ki gözəl deyildim" filmi çəkilib, yarım əsr əvvəl - 1968-ci ildə. Burada qadınlar da kişilər kimi çobanlıq edir, qapılarında olan heyvanları özləri örüşə aparırlar.
Kənd sakinlərinin sözlərinə görə, Bayan kəndində əvvəllər xristianlar yaşayıblar. Burada qalan üç alban məbədi də o dövrlərin yadigarıdır. Kəndin adı ilə bağlı müxtəlif rəvayətlər mövcuddur. Bayan sözü toponimiyada qadın, xanım, varlı, dövlətli, zəngin sözləri ilə açıqlanır.
Qeyd edək ki, Daşkəsən şəhərinin sakinləri əsasən ərazidə olan mədənlərdə, karxanalarda çalışırlar. Bakıdan uzaq olsa da, Daşkəsən müasir tipli şəhərdir.
Şəhərin mərkəzində səni əlində külüng tutmuş Fərhadın heykəli qarşılayır. Çox da böyük şəhər deyil, amma insanları mehribandır, doğmadır. Hər küçədə kimsə sənə yaxınlaşıb, öz köməyini təklif edir.
Nə qədər qəribə olsa da, Daşkəsəndə məzarlıq yoxdur. Burada dünyasını dəyişənlər Gəncə məzarlığında dəfn edilirlər.
Daşkəsəndə qəbiristanlığın olmaması ərazinin dağlıq relyefə malik olması ilə əlaqələndirilir. Yəni qayalıq ərazini qazmaq elə də asan deyil. Yaxınlıqdakı, hər qonağın diqqətini çəkən mərmər dağları da buna misaldır. Burada mərmər karxanası var. Dağ xüsusi texnika ilə kəsilərək, mərmər daşlar istehsal edilir.
Daşkəsəndə istisna kimi çox kiçik bir qəbiristanlıq salınıb. Burada bir məzar və 3 başdaşı var. Yerli sakinlərin sözlərinə görə, abidə II Dünya Müharibəsi dövründə əsir düşənlərin xatirəsini əbədiləşdirmək üçün qoyulub. Buraya ziyarətə gələn olmadığı üçün qəbiristanlığın qapısı xüsusi üsulla bağlanılıb.
Şəhər mərkəzində Polis İdarəsi və İcra Hakimiyyətinin binaları yerləşir. Mərkəzdə kiçik park da salınıb. Daşkəsən kiçik, amma səliqəli şəhərdir. Təhlükəli olduğu üçün yol kənarlarında xüsusi xəbərdarlıq işarələri də yerləşdirilib.
Daşkəsənin fərqli və maraqlı körpüləri var. Körpülər bugünkü standartlara uyğun tikilməsə də, keyfiyyəti ilə böyük üstünlüyə malikdir. Deyilənə görə, bu körpülər ötən əsrdə almanlar tərəfindən inşa edilib.
Daşkəsənin səhəri də, axşamı da gözəldir. Əgər bir gün paytaxtın səs-küyündən yorulsanız, beyninizin sakitləşməsi, vacib qərarların verilməsi üçün rahat, sadə məkan arasanız, Daşkəsəni seçə bilərsiniz...