Kəmalə Əliyeva, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 1 noyabr — Sputnik. Azərbaycanlı xeyriyyəçi Hacı Zeynalabdin Tağıyevin Fransada yaşayan kötükcəsi Alban Klod ilk dəfə Bakıya gəlib. O, Tağıyevin birinci nikahdan olan ikinci oğlu Ağasadıqın kötükcəsidir.
Bu gün Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası (AMEA) Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində Alban Klodla görüş keçirilib və görüşə nəinki Tağıyevin qohumları, eləcə də Azərbaycan tarixçiləri və alimləri qatılıblar. Alban Klod görüş zamanı Bakı ilə bağlı təəssüratlarını və ailəsi haqda xatirələrini bölüşüb. Görüşdən sonra o, Sputnik Azərbaycan-ın suallarını cavablandırıb
- Alban, Bakıya xoş gəlmisiniz.
- Çox sağ olun. İlk dəfədir Bakıya gəlirəm və təəssüratlarım böyükdür. Şəhəriniz çox xoşuma gəldi. Bakı çox müasirdir. Müasir binalarla yanaşı, burada orta əsrlərə aid tikililərə də rast gəlmək olur. Şəhərin mərkəzindəki tarixi binalar mənə böyüdüyüm Parisi xatırladır.
- Siz Tağıyevin kötükcəsi olduğunuzu necə öyrənmisiniz?
- Rəhmətlik babam mənə heç vaxt ailəmizin tarixi və Azərbaycan barədə bəhs etməyib. 2016-cı ildə mən tam təsadüfən onun otağında bir qutu tapdım. O qutuda müxtəlif köhnə şəkillər, suvenir sənədlər - nikah haqqında şəhadətnamə, mənə məlum olmayan adamların xarici pasportları vardı. Bütün bunlarla yanaşı, orada Azərbaycan tarixinə və Tağıyevin həyatına aid müxtəlif yazılı kağızlar yer alırdı. Bilmirəm, babam niyə bütün bu faktları məndən, qardaş və bacımdan gizlədib. Bu yolla mən Tağıyevin dördüncü nəslindən, həmçinin Qacarlar sülaləsindən (neçənci nəsil olduğunu bilmirəm) olduğumu bildim.
Bunları biləndən sonra mən internetdə Tağıyevlə bağlı müxtəlif məqalələri oxudum. Onun haqqında hətta "Wikipedia"da ingilis dilində səhifənin olması belə mənim üçün sürpriz oldu. Burada onun bioqrafiyası ilə bağlı ingilis dilində hər şey var idi. Bu materiallardan onun öz ölkəsi üçün nə qədər yaxşı işlər gördüyünü öyrəndim. O, məktəb və xəstəxanalar, müxtəlif binalar, teatrlar tikdirib, insanları xaricə təhsil dalınca göndərib, çox xeyriyyəçi və nüfuzlu adam olub, onun xatirəsi indiyədək Azərbaycanda hörmətlə yad edilir. Təəssüf ki, onunla bağlı əksər məlumatlar Azərbaycan və rus dillərindədir.
- Həmin qutudan tapdığınız bütün əşyaları Azərbaycana gətirdiniz?
- Yox. Mən ilk öncə sadəcə özüm gəlməyi düşündüm. Amma gələn dəfə mütləq onları gətirəcəyəm. Mənim bütün bu əşyaları Tağıyevin nəsli ilə bağlı məlumatların qorunduğu Azərbaycan Tarixi Muzeyinin arxivinə hədiyyə etmək fikrim var.
- Siz azərbaycanlı mesenatın nəslindən olduğunuzu biləndən sonra Azərbaycandakı qohumlarınızı axtarmağa başladınız?
- Bu, mənim üçün işin ən çətin tərəfi idi. Sadəcə bilmirdim ki, kiminlə əlaqə saxlayım. Bütün bunlarla yanaşı, heç də hamı mənim sözlərimə inanmaya bilərdi. Mən təsadüfən Parisdə azərbaycanlı Hüseyn Cavadzadə ilə tanış oldum. O, mənə Bakıya gəlməyə və qohumlarımla görüşməyə yardım etdi. Etiraf edim ki, Azərbaycanda bu qədər qohumumun olduğunu heç gözləmirdim. Bakıya dörd gün əvvəl gəlmişəm. Bu günlər ərzində mənə o qədər adam zəng edərək görüşmək istədiyini bildirib ki... Düzü məni bu qədər isti və ürəklə qarşılayacaqlarını gözləmirdim, çünki burada heç kəsi tanımırdım. Hər gün kimsə məni evinə qonaq çağırır, müxtəlif hədiyyələr - Tağıyevlər ailəsinin köhnə şəkillərini, nəslimin tarixindən bəhs edən kitablar, disklər verir. Təəssüf ki, onların hamısı Azərbaycan dilindədir. Mən qarşıma məqsəd qoymuşam ki, Azərbaycan dilini öyrənim.
- Siz Tağıyevin bir zamanlar Bakıda tikdiyi binaları ziyarət edə, yaxud onlara baxa bilmisiniz?
- Bəli, bu binaların çoxunu gördüm, ancaq kənardan. Muzeylərin çoxu hazırda təmir olunur, ona görə də içəri girə bilmədim. İkinci dəfə İncəsənət Muzeyinin yaxınlığında gəzəndə və onun büstünün yanına çiçəklərin qoyulduğunu görəndə məmnun oldum. Bu, mənim üçün çox xoş oldu. Bu, o deməkdir ki, insanlar hələ də Tağıyevi xatırlayır, sevir və ehtiram bəsləyirlər.
- Bizə məlumdur ki, sizin Bakıya gəlməkdə məqsədlərinizdən biri də kitabınız üçün daha çox məlumat toplamaqdır...
- Bəli, siz haqlısız. Hazırda mən nəsil ağacım, Tağıyev və ümumilikdə Azərbaycanın tarixindən bəhs edən kitab üzərində işləyirəm. Kitab yazmaq çox çətin prosesdir, özü də əgər tarixi mövzuda yazırsansa. Həmişə öyrənmək və yeni informasiya axtarmaq lazımdır. Bütün bunlarla yanaşı mən Qacarlar sülaləsinin tarixinin öyrənilməsi ilə məşğulam.
- Bakıya yenidən gəlmək və ailənizi də bura gətirmək istəyirsiz?
- Təhsillə əlaqədar olaraq mən tez-tez harasa getməli oluram. Valideynlərim pensiyaçıdırlar, bacım həkimdir, qardaşım isə neft şirkətində işləyir. Çoxları deyir ki, mən Tağıyevə çox oxşayıram, amma bu, belə deyil. Düşünürəm ki, qardaşım daha çox azərbaycanlılara oxşayır, nəinki mən. Onların hər biri Bakıya gəlmək istəyir, amma bunun üçün boş vaxt olmalıdır. Mən mütləq Bakıya yenidən gələcəyəm və ola bilsin, özümlə valideynlərimi də gətirdim. Bundan sonra Azərbaycanla bağlarımı qırmaq istəmirəm.