Eldar Tanrıverdiyev, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 19 iyul — Sputnik. "Azərbaycanda, Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində Əshabi-Kəhf ziyarətgahının ətrafında yerləşən ərazidə uran yatağı aşkarlanıb. Mahmudlu mis-uran yatağı adlanan ərazi Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən qeydiyyata alınıb. Bu yataqda ilkin qiymətləndirmə işləri də aparılıb. Orada uran ehtiyatları qeydə alınıb. Bu yataqda uranla yanaşı, mis də aşkarlanıb". Bunu Sputnik Azərbaycan-a açıqlamasında Milli Nüvə Tədqiqatları Mərkəzinin sədr müavini, kimya üzrə fəlsəfə doktoru Cəlal Nağıyev bildirib.
Cəlal Nağıyev qeyd edib ki, yatağın ərazisində radiasiyanın qiyməti ətraf fondan daha yuxarıdır: "Əshabi-Kəhf ziyarətgahının özündə ərazi üçün spesifik olan 10-15 mikrorentgen arasındadır və normaya uyğundur. Lakin yatağın aşkarlandığı ərazidə radiasiya ekspozisiyasının gücü 60 mikrorentgendən 1000 mikrorentgenə qədər dəyişir. Burada təbii radiasiya fonundan 100 dəfə artıq olan qamma şüalanmanın olduğu lokal ərazilər var. Bu radiasiya isə uran süxurlarının hesabına formalaşır. Hazırda həmin ərazidə heç bir yaşayış məntəqəsi yoxdur. O nöqteyi-nəzərdən heç bir təhlükə yoxdur. Təhlükə altında yalnız həmin ərazidə öz sürülərini otaran çobanlar ola bilər. Bu isə onların həmin ərazidə keçirdikləri müddətdən asılıdır".
Tədqiqat mərkəzinin sədr müavini vurğulayıb ki, ziyarətgahın özündə və oraya aparan yolda radiasiya fonunun miqdarı 20 mikrorentgendən yuxarı deyil: "Bu isə insan sağlamlığı üçün hər-hansı bir təhlükə vəd etmir. Orada bir gün vaxt keçirsən belə, bu radiasiya fonu insan sağlamlığına təsir etmir. Ancaq ziyarətgaha gedən yolda müəyyən yerlər var ki, uran yatağının qırılmaları oradan keçir. Yolun ətrafında 20 metr uzunluğunda bir ərazidə yüksək radiasiya müşahidə olunur. Lakin nəzərə alsaq ki, həmin 20 metri avtomobillə bir neçə saniyəyə keçirsən, piyada gedəndə isə bir neçə dəqiqə təmasda olursan. Bu müddət ərzində həmin ərazidə olmaq insan sağlamlığı üçün elə də ciddi radiasiya riski törətmir. Belə fona malik ərazilərin üzərində ev tikib yaşayarsınızsa, bu, ciddi fəsadlara səbəb ola bilər. Çox təəssüf ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasında olan problemlərdən biri də əhəng daşı karyerləri olmadığı üçün yerli sakinlərin tikinti materialı kimi bu tipli ərazilərdən, xüsusilə Culfa rayonunun Qahab kəndində olan dağ süxurlarından istifadə etməsidir. Elə olur ki, belə dağ süxurlarından bəziləri yüksək radiasiya saxlayır. Bu cür süxurlardan tikilən evlərdə yaşamaq isə olduqca təhlükəlidir".
Cəlal Nağıyev eyni zamanda vurğulayıb ki, Azərbaycanda uranın olduğu digər ərazilər var. Məsələn, Naxçıvanın digər bölgələrində (Əlincə qalası, Darıdağ, Sirab adlı ərazilərdə), Quba, Xızı Şamaxı rayonu ərazisində uran var: "Ancaq bu ərazilərdə aşkarlanan uranın miqdarı həmin ərazilərin uran yataqları statusunun almasına imkan vermir. Lakin bu ərazilərdə əlavə elmi-tədqiqat işləri də aparılmalıdır. Ola bilsin ki, bu işlər aparıldıqdan sonra Azərbaycanda uran yataqlarının sayı artsın".