Rahim Zakiroğlu, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 18 sentyabr — Sputnik. Bu il yerli sitrus məhsullarında nəzərə çarpacaq dərəcədə azalma olacağı gözlənilir. Əsas qazancı sitrusçuluqla əldə edən Astara rayon Tüləküvan kəndinin fermerlərinin təsərrüfatlarındakı limon, portağal və naringi ağaclarına kütləvi şəkildə ziyanvericilər daraşıb.
Təsərrüfat sahibi Aydın Ağayevin Sputnik Azərbaycan-ın bölgə müxbirinə bildirdiyinə görə, bu ziyanvericilərlə mübarizə apara bilmirlər: "Baxmayaraq ki, bu il yay ayları quraqlıq keçdi, əzab-əziyyətlə də olsa, sitrus ağaclarını vəziyyətdən çıxara bildik. Zərərverici həşəratlara isə heç cür çarə tapa bilmirik. “Qabıqlı bit" adlandırdığımız ziyanvericiləri heç bir dərman öldürmür. Bu il bu ziyanvericiyə qarşı normadan, təxminən, 2-3 dəfə artıq dərmanlama işi aparmışam, amma heç bir köməkliyi dəyməyib”.
A.Ağayev qeyd edib ki, ziyanvericilər, təxminən iyun-iyul aylarından yayılmağa başlayıb və getdikcə çoxalıb: “Demək olar, bütün həyətlərdəki sitrus meyvələrində bu ziyanvericilər var. Əvvəllər də olurdu, lakin heç vaxt bu dərəcədə olmamışdı. Əvvəllər bağımızdan 10-15 tona yaxın məhsul toplayırdıq. Bu il isə vəziyyət belə davam eləsə, məhsul toplaya bilməyəcəyik. Artıq meyvələrin də rəngləri dəyişib”.
Fermer onu da vurğulayıb ki, bu il bir neçə dəfə dərmanlama işi aparsa da, bu xəstəliyə qarşı heç bir nəticə əldə edə bilməyib: “Bu ziyanvericilər əsasən naringi, portağal və limon ağaclarını basıblar. Mən ağaclara üç cür dərman səpmişəm. Dərmanları dəyişirməyimə baxmayaraq heç bir köməyi dəyməyib”.
Əvvəllər aqronom işləmiş digər fermer Abbas Ağayev isə bu ziyanvericilərin "yastıca" adlı həşərat olduğunu deyib: "Hazırda sitrus meyvələrində üç növ yastıca — "kaliforniya yastıcası", "çöpvari yastıca" və "çanaqlı yastıca” var. Əsasən isə "çanaqlı yastıca" çoxluq təşkil edir. Bu ziyanvericilərlə mübarizə çox çətindir və gərək vaxtında mübarizə aparıla”.
Fermer vurğulayıb ki, belə davam edərsə, ağaclardan həm bu il, həm də gələn il məhsul əldə etmək mümkün olmayacaq: “Bu, xəstəlik deyil, ziyanvericidir, bir müddət sonra ağacların yarpaqları töküləcək. Yarpaq tökülsə, gələn il meyvə olmayacaq. Çünki ağaclarda əvvəl yarpaq, sonra isə meyvə yetişir. Bunlar məhsuldarlığa 50% mənfi təsir edəcək. Hazırda bir müddət keçdikdən sonra meyvələr qıpqırmızı qızaracaq və töküləcək. Belə meyvələr satış üçün də yararsızdır. Ziyanverici daraşmış meyvələri heç kim almaz".
Keçmiş aqronom onu da əlavə edib ki, bu ziyanvericilərin yaranmasına havaların quraqlıq keçməsi səbəb olub: "Quraqlıq bu ziyanvericilərin yayılması üçün əsas şəraitdir. Avqustun 10-dan bəri yağışlar yağmır və ziyanvericilər də çoxalır. Hazırda məhsul yığımına 20-30 gün qalıb. Bu müddətdə də kimyəvi dərmanlardan istifadə etmək olmaz, dərmanlama tam dayandırılıb. Məhsul yığımından sonra isə yüksək dozalı emulsiya ilə ağaclar yuyulsa, qışda bu ziyanverici tam itəcək”.
Abbas Ağayevin oğlu Asim də qeyd edib ki, istifadə etdikləri dərmanların keyfiyyəti çox aşağı olduğundan effektiv deyil: “Mən özüm də bir mütəxəssis kimi dərmanları yoxlamışam. Dərman preparatlarının üzərində qeyd olunub ki, 100 litr suya 10-20 qram dərman qatılmaqla istifadə edilməlidir. Biz 100 litr suya yarım litr dərman əlavə etsək də, təsiri olmadı. Əvvəllər özümüz İrandan dərman gətirib ağaclara səpərdik. İndi isə dərman gətirməyə qoymurlar, o dərmanları gətirmək üçün xüsusi icazə olmalıdır deyirlər. Yerli apteklərdən aldığımız dərmanların isə keyfiyyəti göz qabağındadır. Sanki ağaclara dərman deyil, boş su səpirəm. Qoyduğumuz xərc boşa gedir”.
Fermer onu da vurğulayıb ki, ötən illərdə yetişdirdikləri meyvələri 1-2 manata satırdılarsa, bu il məhsullarını sata biləcəklərinə ümidləri qalmayıb. Görünən tərəf isə budur ki, vəziyyət belə davam edərsə, fermerlər bu il qazanc deyil, ziyan əldə edəcəklər.