SİYASƏT
Ölkənin ictimai-siyasi həyatına, xarici siyasətə, beynəlxalq siyasi gündəmə dair məqalələr

Azərbaycan İran üçün xüsusi maraq kəsb edir - Politoloq

© Photo : APAHikmət Hacıyev İrana səfər edib
Hikmət Hacıyev İrana səfər edib - Sputnik Azərbaycan, 1920, 04.02.2025
Abunə olmaq
Politoloq qeyd edib ki, hər iki tərəf, xüsusən də regional səviyyədə xarici çağırışların və təhdidlərin zərərsizləşdirilməsi üzrə fəaliyyətlərlə bağlı həmfikirdirlər.
BAKI, 4 fevral — Sputnik. "Bu gün geosiyasi kontekst elədir ki, həm qlobal, həm də regional siyasətdə münasibətlər sisteminin transformasiyası və yenidən nizamlnaması prosesi gedir. Bunu beynəlxalq məsələlər üzrə ekspert, "Cənubi Qafqaz" politoloqlar klubunun rəhbəri İlqar Vəlizadə deyib.
© Sputnik / Murad OrujovPolitoloq İlqar Vəlizadə
Велизаде Ильгар, руководитель политологического клуба Южный Кавказ - Sputnik Azərbaycan, 1920, 04.02.2025
Politoloq İlqar Vəlizadə
Onun sözlərinə görə, bu şəraitdə təbii ki, Azərbaycan İran üçün, İran isə Azərbaycan üçün xüsusi maraq kəsb edir, ona görə də tərəflər sadəcə olaraq əməkdaşlığa və qarşılıqlı fəaliyyətə maraqlıdırlar:

"İki yol var - ya münaqişə ssenarisinin mümkün nəticəsi ilə qarşıdurma, ya da regional təhlükəsizlik platformasının formalaşdırılması üçün ümumi həll yollarının hazırlanması. Göründüyü kimi, tərəflər ikinci variantı seçirlər. Biz bilirik ki, son aylarda İran və Rusiya arasında siyasi müstəvidə xüsusilə sıx dialoq olub və bu dialoq iki ölkə arasında strateji əməkdaşlıq haqqında sazişin qəbulu ilə yekunlaşıb. Bu sənəd regional siyasətə də ciddi təsir göstərir, çünki Moskva ilə Tehran arasında bir sıra sahələrdə qarşılıqlı əlaqələrin perspektivli intensivləşməsi bu və ya digər şəkildə regional dinamikaya təsir edəcək".

Politoloq qeyd edib ki, hər iki tərəf, xüsusən də regional səviyyədə xarici çağırışların və təhdidlərin zərərsizləşdirilməsi üzrə fəaliyyətlərlə bağlı həmfikirdirlər.
"Konkret olaraq, sənəddə qeyd olunur ki, üçüncü ölkələrin (xüsusən də Qərb ölkələrinin) Cənubi Qafqazda regional proseslərə müdaxilə etmək cəhdləri həm Tehran, həm də Moskva tərəfindən dayandırılmalıdır. Burada bu və ya digər dərəcədə onların maraqları Bakının maraqları ilə üst-üstə düşür, çünki Azərbaycan tərəfi də regionda xarici oyunçuların mövcudluğunun güclənməsinə və onların regional oyunçulara şərtlər diktə etmək cəhdlərinə qarşıdır. Bu aspektdə, Azərbaycan tərəfinin təklif etdiyi və İran, Rusiya və Türkiyədə dəstəklənən "3+3" platforması çoxtərəfli əməkdaşlıq üçün yaxşı şərtdir. Yəni bu gün həm Tehran, həm də Bakı xarici oyunçuların regional dinamikaya, regional proseslərə təsirinin əleyhinədir. Onlar hər bir oyunçunun digər oyunçunun maraqlarını qəbul etməli və siyasətlərini bu maraqların toqquşmasından qaçınmaq üçün qurmalı olduğu sabit təhlükəsizlik sisteminin formalaşmasını müdafiə edirlər", - analitik bildirib.
Onun sözlərinə görə, burada Bakı və Tehranın təbii ümumi maraqları var:
"Tərəflər regional və beynəlxalq arenada onların davamlılığını artırmağa imkan verən regional layihələrin həyata keçirilməsində maraqlıdırlar. Xüsusilə Şimal-Cənub layihəsi həm Bakı, həm də Tehran üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Hər iki tərəf bu layihənin inkişafında maraqlı olduğunu nümayiş etdirir. Amma burada real problemlər var, o cümlədən İran tərəfinin deklarativ bəyanatlarına baxmayaraq, Şimal-Cənub marşrutu çərçivəsində konkret layihələrin icrası ləngiyir. Bu isə Azərbaycana yaraşmır ki, bu da İrana bildirir ki, artıq sözdən əmələ keçmək lazımdır. Xüsusilə, Rəşt-Astara dəmir yolunun sürətləndirilmiş tikintisi məsələsinə dair. Baxmayaraq ki, tərəflər son illər avtomobil daşımalarında sabit artım qeydə alıblar ki, bu da ümumilikdə bu layihənin çox perspektivli olduğunu göstərir. Təbii ki, İranda "Araz dəhlizi" adlandırılan Zəngəzur dəhlizinin İran hissəsinin reallaşdırılması ilə bağlı məsələlər də diqqət mərkəzindədir. Burada da artıq müəyyən irəliləyişlər var. Azərbaycan tərəfi həmçinin Azərbaycanı Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə birləşdirəcək avtomobil və paralel dəmir yolunun tikintisi üzrə nəzərdə tutulan planların həyata keçirilməsinin sürətləndirilməsində maraqlıdır. Azərbaycanın müttəfiqləri və tərəfdaşları var, İranın öz müttəfiqləri var və bizim tərəfdaşlarımızın regiondakı maraqları heç də həmişə üst-üstə düşmür. Ona görə də burada vacibdir ki, tərəflər bir-biri ilə dialoq qurarkən ən yaxın tərəfdaşlarının maraqlarını deyil, öz maraqlarını rəhbər tutsunlar. Bu, özünü təmin edən münasibət formasıdır və üçüncü ölkələrə münasibətdə heç bir hərəkəti nəzərdə tutmur", - beynəlxalq ekspert qeyd edib.
Onun sözlərinə görə, Pezeşkian, Qərb ölkələri ilə dialoqda maraqlı olduğunu gizlətməyən bir şəxsdir.

"Azərbaycanla münasibətlər müəyyən dərəcədə bu kontekstdə qurulub, çünki bu gün o, Qərblə fəal dialoq yolu ilə iqtisadi maraqları təmin edəcək şəkildə öz xarici siyasət strategiyasını fəal şəkildə həyata keçirir. Burada söhbət Qərbin Azərbaycana hökmranlıq etmək qabiliyyətindən yox, Azərbaycanla Qərb dövlətləri arasında maraqların qarşılıqlı nəzərə alınmasından gedir. Bu konfiqurasiyada İran da Azərbaycanın imkanlarından istifadə etmək istərdi. Çox güman ki, nəqliyyat və tranzit imkanları burada əsasdır. Azərbaycan vasitəsilə İran Gürcüstanın Qara dəniz limanlarına, onların vasitəsilə isə Avropa ölkələrinə ən yaxşı çıxışa malikdir. Tehranın Avropa İttifaqı ilə dialoqu intensivləşərsə, Azərbaycan əlverişli yer kimi bu strategiyada çox mühüm tərəfdaşa çevriləcək. İran isə Azərbaycan üçün Pakistan və Azərbaycanın son illərdə fəal şəkildə əlaqələri inkişaf etdirdiyi Fars körfəzi ölkələri ilə əlaqə saxlamağa imkan verən mərkəzi nəqliyyat qovşağı kimi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu geosiyasi logistika, əgər istəsəniz, ikitərəfli münasibətlərin inkişaf vektorunu müəyyən edəcək və müəyyən etməlidir, əgər təbii ki, İranın hansısa növbəti rəhbərliyi bu siyasətə yenidən baxmağa cəhd etməsə", - Vəlizadə fikirlərini yekunlaşdırıb.

Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.
Xəbər lenti
0