Вид на Москву-реку, фото из архива - Sputnik Azərbaycan, 1920
RUSİYA
Rusiya Federasiyasına dair aktual məqalələr

ABŞ-nin başlatdığı ticarət müharibəsi qlobal iqtisadiyyata necə təsir edəcək

© AP Photo / Burhan Ozbilicidollar
dollar - Sputnik Azərbaycan, 1920, 04.02.2025
Abunə olmaq
Trampın Meksika, Kanada və Çin mallarına tətbiq etdiyi rüsum qərarı qlobal ticarət müharibəsinə səbəb ola biləcək hər kəsin bir-biri ilə yaşayacağı ticarət müharibəsinin ilk mərhələsidir.
BAKI, 4 fevral — Sputnik. Donald Trampın prezident kimi radikal qərarları ABŞ-ın daxili və xarici siyasətinin demək olar ki, bütün sahələrinə təsir edib. Burada ticarət-iqtisadi sahə də diqqətdən kənarda qalmayıb. Belə ki, ötən şənbə günü Tramp Kanada, Meksika və Çindən gələn mallara rüsum tətbiq edən fərmanlar imzalayıb.
Fevralın 1-dən etibarən ABŞ Kanadanın bütün mallarına 25% idxal rüsumları tətbiq edəcək - yalnız enerji resursları istisna olmaqla, onlara tətbiq olunan rüsum 10% olacaq. Meksikanın mallarına rüsum dərəcəsi 25% təşkil edəcək. Çin məhsullarına isə artıq mövcud olan rüsumlara əlavə olaraq 10% əlavə rüsum tətbiq ediləcək.
Cavab tədbirləri uzun çəkməyib - Kanada fevralın 4-dən ABŞ-ın bir sıra mallarına, xüsusən də ərzaq məhsullarına artan rüsumlar tətbiq etmək qərarına gəlib.
Meksika Prezidenti Klaudiya Şeynbaum da öz növbəsində ölkəsinin İqtisadiyyat Nazirliyinə ABŞ-ın yerli məhsullara tətbiq etdiyi idxal rüsumlarına cavab olaraq bütün mümkün tədbirləri hazırlamağı tapşırıb.
Tarif rüsumlarına cavab olaraq əks tədbirlər Çində də elan edilib. Çin Ticarət Nazirliyi Ümumdünya Ticarət Təşkilatına (ÜTT) ABŞ-a qarşı iddia qaldırmağa hazırlaşdığını açıqlayıb.
Rüsumların ilk əks-sədaları
Metallar və xammal bazarının ABŞ-ın Kanada, Meksika və Çinə qarşı tətbiq etdiyi rüsum qərarına reaksiyası birmənalı olmadı – ticarətin ilk günündə neft qiymətləri orta hesabla 2%-dən çox artmağa başladı.
Bundan əlavə, rüsumlarla bağlı qərarın imzalanmasını gözləyərkən, yanvarın son həftəsində bəzi metallar bahalaşıb. Poladın qiyməti orta hesabla bir ton üçün 45 dollar artıb. Eyni zamanda, alüminium və mis kimi metallar keçən həftə birmənalı dinamika nümayiş etdirməyiblər və həftənin sonuna doğru qiymətlər bir qədər ucuzlaşıb.
Bitkoinin qiyməti bu gün 6% azalıb – yeni ticarət müharibələrinin riskləri fonunda bu rəqəm 94 min dollara yaxındır.
Dünya mediası Trampın qərarını fəal şəkildə müzakirə edir. "Bloomberg" Meksikanın mallarına tətbiq edilən idxal tariflərinin artmasının iqtisadi tənəzzülə səbəb ola biləcəyini gözləyir, bu da öz növbəsində meksikalıların ABŞ-a kütləvi miqrasiyasına səbəb olacaq.
"Bloomberg"in sorğusunda iştirak edən ekspertlərin fikrincə, tədarük zəncirləri pozulduqda qiymətlər yüksəlir, "Meksika və Kanadadan ABŞ-a tədarüklər isə bir-biri ilə sıx bağlıdır". Bu zəncirlərin pozulması təhlükəsi çaşqınlığa, yüksək inflyasiyaya və sürətli iş itkilərinə səbəb olacaq.
Bundan əlavə, Ottava və Mexikonun cavab tədbirlərinin ABŞ-ın bu ölkələrə böyük həcmdə ixracının olması üzündən Vaşinqtona ciddi ziyan vuracağı gözlənilir.
Trampın müştəbehliyi qlobal ticarət müharibəsinə səbəb ola bilər
Rusiya Federasiyası Maliyyə Universitetinin Sosial-İqtisadi Tədqiqatlar İnstitutunun direktoru Aleksey Zubets hesab edir ki, Trampın Meksika, Kanada və Çin mallarına tətbiq etdiyi rüsum qərarı qlobal ticarət müharibəsi ilə nəticələnəcək hər kəsin bir-biri ilə yaşayacağı ticarət müharibəsinin ilk mərhələsidir.

"Əgər biz bu gün Trampın iqtisadi cəhətdən etdiyi addımları nəzərdən keçiririksə, bu, tamamilə müştəbeh bir qərardır. Yəni heç bir normal insan, heç bir normal iqtisadçı heç kimin nəticələri proqnozlaşdıra bilməyəcəyi ticarət müharibəsini başlatmaz. Trampın başladığı bu vəziyyət hər kəsin bir-biri ilə yaşayacağı ticarət müharibəsidir", - Zubets Sputnik Azərbaycan-a bildirib.

Алексей Николаевич Зубец - Sputnik Azərbaycan, 1920, 04.02.2025
Aleksey Zubets
İqtisadçının fikrincə, bu ölkələr ABŞ mallarına qarşı cavab tədbirləri görməyə başlayacaq və buna cavab olaraq Tramp Kanada, Meksika və Çinə daha çox təzyiq göstərməyə başlayacaq.
"Ümumiyyətlə, bütün bu hekayənin nəticələrinə nəzər salsaq, bu, qlobal ticarət müharibəsinə, daha sonra isə hamının əziyyət çəkəcəyi çox kəskin iqtisadi böhrana səbəb ola bilər", - Sputnik Azərbaycan-ın həmsöhbəti qeyd edib.
İqtisadçı əlavə edib ki, hadisələrin inkişafı üçün iki əsas ssenari var: ya rüsum müharibəsi davam edəcək, ya da "ABŞ-da daha ağıllı insanlar bunun dayandırılmasını xahiş edəcək". Yəni Zubets qeyd edir ki, ABŞ rəhbərliyində Trampa təzyiq göstərə və rüsumlarla bağlı verilən qərarların ləğvinə nail ola biləcək bəzi insanlar var.
Ekspertin sözlərinə görə, ABŞ iqtisadi cəhətdən dünya ölkələrindən o qədər asılıdır ki, bu ölkələrə ticarət müharibəsi elan etmək ABŞ iqtisadiyyatına böyük ziyan vurmaq deməkdir.
ABŞ-a investisiyalar azalacaq, neft bazarı çökəcək
Zubets qeyd edib ki, ABŞ-dakı xarici investisiyalar da tətbiq edilən rüsumlara görə zərbə altındadır.

"Meksika, Kanada, Avropa İttifaqı (Aİ) və Çin ABŞ iqtisadiyyatının mühüm investorlarıdır. Bu ölkələr həm amerikalı şirkətlərinin səhmləri, həm də birbaşa xarici investisiyalardır. Əgər ticarət müharibəsi başlayarsa, nə bş verəcək? Tramp bu barədə düşünübmü? Bilmirəm. Ancaq əgər o, düşünməyibsə, onunla işləyən məsləhətçilər düşünməli idilər", - iqtisadçı bildirib.

Ekspert hesab edir ki, Kanada, Meksika və Çindən gələn mallara rüsum tətbiq etmək qərarları bütün dünya üçün xoşagəlməz nəticələrə səbəb olacaq prosesin başlanğıcıdır. Nəticələrin necə olacağı isə gələcək inkişafdan asılı olacaq.
Sputnik Azərbaycan-ın həmsöhbəti əlavə edib ki, əgər Rusiya və Azərbaycan kimi ölkələrdən danışsaq, şübhəsiz ki, onların iqtisadiyyatına da ziyan dəyəcək.
"Belə bir qlobal ticarət münaqişəsi olacağı təqdirdə, ümumiyyətlə, heç kim kənarda qalmayacaq. Bu, xammalın qiymətinin ciddi şəkildə ucuzlaşmasına gətirib çıxara bilər. Yəni neftin qiymətinin bir barel üçün 30-40 dollar civarında olması mümkündür", - iqtisadçı qeyd edib.
Ekspertin sözlərinə görə, qiymətlərin belə ucuzlaşması isə Trampın düşünülməmiş hərəkətləri ilə təhrik edə biləcəyi qlobal iqtisadi böhranın və münaqişənin başlanğıcıdır. Zubets bildirib ki, bu, hadisələrin pessimist ssenarisidir.

"Düzünü desəm, hamı, o cümlədən mən də Trampın rüsumlarla bağlı bütün hədələrinin sadəcə boş danışıq olduğunu düşünürdüm. Fikrimcə Tramp insanları qorxudaraq danışıqlar aparmaq istəyib. Ancaq məlum olub ki, o, heç kimlə danışıqlar aparmaq fikrində deyil, bu gün mövcud olan iqtisadi sistemi məhv etmək yolunu tutub. Çox güman ki, o, mərkəzdə ABŞ olmaqla, yeni bir sistem qurulması lazım olduğuna qərar verib", - Zubets hesab edir.

İqtisadçı qeyd edib ki, əgər Tramp mövcud iqtisadi sistemi yenidən formalaşdırmağa qərar veribsə, o zaman "bu, heç kimə asan olmayacaq". Bu gözləntilərin nə dərəcədə özünü doğrultduğu yaxın üç ay ərzində bəlli olacaq.
Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.
Xəbər lenti
0