https://sputnik.az/20250122/britaniya-rusiyani-qabaqlayaraq-dunya-rekorduna-imza-atdi-470123327.html
Britaniya Rusiyanı qabaqlayaraq dünya rekorduna imza atdı
Britaniya Rusiyanı qabaqlayaraq dünya rekorduna imza atdı
Sputnik Azərbaycan
Müasir qlobal dünyada cərəyan edən proseslərdən qorunmaq üçün nəyinki La-manşın o tayında, hətta okeanın a tayında gizlənmək real görünmür. 22.01.2025, Sputnik Azərbaycan
2025-01-22T08:43+0400
2025-01-22T08:43+0400
2025-01-22T08:43+0400
böyük britaniya
təhlil
rusiya
xüsusi hərbi əməliyyat
"brexit"
ukrayna
ingiltərə
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e9/01/15/470123160_0:138:3072:1866_1920x0_80_0_0_f7f9bec62a7fe524f33ffd1c21cbd115.jpg
Keçən ilin yayında Britaniya mediası keçmiş imperiyanın sənaye potensialına görə dünyanın ilk on ölkəsi sırasından çıxdığını bildirərək kədərli informasiya ilə bölüşdü. Həmin vaxt geniş ictimaiyyət ya kədərləndi, ya da kinayəli şəkildə sevindi. Amma istənilən halda ümumilikdə baş verənlərdən razı qaldı. 2025-ci ilin əvvəlində baş verənlərin səbəbləri, daha doğrusu, iqtisadiyyatda və enerji sahəsindəki ümumi proseslərin dinamikası məlum oldu. Böyük Britaniya yeni tarixi rekorda imza atdı - krallığın məişət istehlakçıları üçün elektrik enerjisinin dəyəri hazırkı dünya qiymətlərindən orta hesabla 80%, sənaye istehlakçıları üçün isə 50% yüksəkdir. Bütün bunlar ən inkişaf etmiş yaşıl enerji, bərpa olunan enerji mənbələrinin ən yüksək payı və qalıq yanacaqdan uzaqlaşmanın yüksək dərəcələri haqqında aramsız bəyanatlarla müşayət olunur. Hətta tələbə də bilir ki, enerji real sektorun hesablama əsasıdır. Ona görə də tələbə hüdudlarını çoxdan aşan qərbin ekspert birliyi Britaniya iqtisadiyyatının daha da durğunlaşacağını, burada istehsal olunan məhsulların rəqabət qabiliyyətinin aşağı düşəcəyini, bütövlükdə sənaye sektorunun deqradasiyasını və inflyasiyanı proqnozlaşdırır. Rekordun ümumi mənzərəsini 200 milyard dollarlıq yığılmış dövlət borcunu 4,75 faiz əsas dərəcə ilə yenidən maliyyələşdirmək öhdəliyi tamamlayır ki, bu da son 20 ildə ən yüksək göstəricidir. Bu göstəricini Rusiya göstəricisi ilə müqayisə edən oxucuların ani şübhəsini başa düşürük. Amma burada yazılmayan bir fərq var. Xüsusi Hərbi Əməliyyatın (XHƏ) başlanğıcında, Böyük Britaniya, Köhnə Dünya adından Rusiyaya qarşı sanksiyaların səlib yürüşünə rəhbərlik etdiyi zaman, orada əsas dərəcə 0,1% təşkil edirdi. Belə olan halda artım dinamikasını hesablamaq çətin deyil. Rusiyada bu göstərici kiçik faizlərlə artdığı halda, Britaniyada dəyişikliklər dəfələrlə ölçülür. Baxmayaraq ki, London bir çox cəhətdən Qərb maliyyə dünyasının mərkəzi olaraq qalır və ona qarşı heç bir məhdudlaşdırıcı tədbir görülmür. Əlbəttə ki, əgər dəyişən hökumətlərin idarəetmə dühasını proseslərə mənfi təsir edən göstəricilər sırasına daxil etməsək. Zarafatyana demək olar ki, XHƏ həm də Britaniyaya qarşı aparılır. Çünki Rusiyaya qarşı aparılan vasitəçilik müharibəsinin son iki ili ərzində Britaniya məhsullarının istehsal həcmi durmadan azalıb və 200 milyard funt-sterlinqdən (259 milyard dollar) cəmi bir qədər çoxdur. Artıq Britaniya bu yarışda əzəli rəqibi Fransa ilə yanaşı, İtaliya və Rusiyadan da geridədir. Sonuncu ilə müqayisədəki vəziyyət Dumanlı Albiondan olan tarixi rusofoblar üçün xüsusilə təhqiramizdir. Əlbəttə ki, bu proseslər dünən başlamayıb və burada artıq unudulmuş Brexit-in baş verdiyi 2016-cı ilə qədər yaddaşımızın kitabını vərəqləməyə dəyər. Barselonada yerləşən CIDOB Beynəlxalq Münasibətlərin Araşdırması İnstitutu Londonun 1973-cü ildə qoşulduğu mehriban Avropa kommunal mənzilini tərk etməyə hazırlaşmasının əsas səbəblərini xatırladır. Britaniya öz qanunvericiliyini Avropa qanunvericiliyinə tabe etmək, Ümumdünya Ticarət Təşkilatında Şəxsi üzvlüyünü itirmək istəmirdi. Ada ətrafında sərhəd və gömrük nəzarətini sərtləşdirmək niyyətində idi. O, Ümumavropa büdcəsinin ən böyük donorlarından biri olmaqdan imtina edərək, vətəndaşlarına qənaət edilmiş milyardların səhiyyə sisteminin yaxşılaşdırılmasına sərf olunacağını bildirirdi. Avropa İttifaqını, ilk növbədə biznes proseslərini əhatə edən məcburi bürokratikləşmədə ittiham etdi. Britaniya əmək miqrantlarının idxalını diqqətlə tənzimləməklə özünün güclü əmək bazarını yaratmağa ümid bəsləyirdi. London fiziki və hüquqi şəxslərdən əlavə dəyər vergisi və digər ayırmaların tamamilə Britaniya xəzinəsində qalmasını daha düzgün hesab edirdi. Əlavə olaraq qeyd edək ki, Brexitdə Çin faktorunun da böyük rolu oldu. Geniş maliyyə məlumatlarına malik olan Londonun başbilənləri ABŞ və Çin arasında ticarət müharibəsinin qaçılmaz olduğunu başa düşürdü. Avropa İttifaqından çıxmaqla London birincisi, Pekinlə yalnız məhdud ticarət qarşıdurmasına girmək, ikincisi, bununla da özünü Çin ekspansiyasından qorumaqla sözün əsl mənasında qarşıdurmaya Boğazın (La-Manşın) o tayından tamaşa etməyə ümid bəsləyirdi. Ekspansiya haqqında danışdıqda isə bir faktı yada salmaq kifayətdir. Məsələn, Çin aqressiv şəkildə Aİ bazarlarına atılmağa başladığı metallurgiya sənayesində qısa zaman ərzində bazarın yarısını ələ keçirdi. Təbii ki, bu, son dərəcə sadələşdirilmiş bir motivasiyadır, çünki bir sıra təşviq səbəbləri müqayisə olunmaz dərəcədə daha böyük və daha mürəkkəb idi. Amma həmvətənlərini çoxdan tanış olan ticarət, maliyyə və coğrafi koordinat sistemindən çıxmağa səs verməyə inandırmaq üçün hazırlanmış təbliğatın nəyə əsaslandığını anlamağa imkan verir. Enerji baxımından da London İttifaqının məhdudiyyətlərindən kənar fərdi oyuna ümid edirdi. Xatırladaq ki, 2021-2022-ci illərin qeyri-adi soyuq qışında (14,5 min britaniyalı hipotermiyadan öldüyü vaxt) Krallıq birbaşa Rusiyadan maye qaz alırdı. Tam dolu qaz tankerləri ilə. Rusiya və XHƏ dövrü ilə əlaqədar xatırlamaq lazımdır ki, məhz Böyük Britaniya (ABŞ ilə birlikdə) Ukrayna millətçiliyinin, Ukrayna ordusunun və xüsusi xidmət orqanlarının təliminin əsas sponsoru idi. Onlar bu hissələri Donbasa, sonra isə Rusiyaya qarşı istifadə etmək istəyirdi. Ukraynanın İstanbuldakı danışıqlar qrupunun nümayəndəsi açıq etiraf edib ki, o vaxt baş nazir olan Boris Conson Moskva ilə atəşkəslə bağlı hər hansı müzakirəni qadağan edib. Onu əvəz edən Rishi Sunak, litium və digər Ukrayna yataqları müqabilində Kiyevə silah tədarükü üçün dörddə bir milyard funt sterlinq vəd edib. Eyni xarici siyasət yolu ilə gedən hazırkı baş nazir Kit Starmer isə, Ukrayna münaqişəsinin sülh yolu ilə həllindən danışan hər kəsə damğa vurub ağzını yummaqla məşğuldur. Yeri gəlmişkən, düz bir il əvvəl Böyük Britaniya Ticarət Departamenti "Brexit: Dördüncü ildönümü" adlı bayram hesabatını dərc edib. Onu 2025-ci ilin yanvar ayında oxumaq əsl zövq verir. Çünki 2024-cü ilin qışında London əmin edirdi ki, milli iqtisadiyyat Almaniya və Fransadan daha sürətlə inkişaf edəcək və 2028-ci ilə qədər məcmu artımın sürətinə və həcminə görə hətta Yaponiyanı keçərək dünyada dinamik inkişaf edən üçüncü iqtisadiyyata çevriləcək. Vətəndaşları əmin edirdilər ki, sabah Böyük Britaniya sözün əsl mənasında texnoloji tərəqqi, xüsusilə enerji sektorunda Cənubi Koreya və İsrail kimi ölkələri qabaqlayacaq. Bildirilir ki, 2022-ci il üçün Britaniya mal və xidmətlər ixrac edən beşinci ölkə olub. Amma nədənsə bundan sonrakı illərin uğurları barədə heç bir məlumat yoxdur. İstehsal sektorunun nəticələrini oxuyanda daha gülməli vəziyyət yaranır. Qeyd olunur ki, Böyük Britaniya sənaye istehsalına görə dünyada səkkizinci yerdədir. Amma məlumatlar 2021-ci ilin göstəricilərini əks etdirir. Bundan sonrakı dövr yenə statistik boşluğa qərq olur. Bugünkü söhbətimizin yekununda İngiltərənin qloballaşmanın sürətli dalğasından özünü qorumaq istəyini xatırlatmaq düzgün olar. Qeyd etmək lazımdır ki, 21-ci əsrdə "kanalın arxasında" oturmaq fiziki reallıqlara görə mümkünsüzdür. Artıq planetdə qapalı və qorunan anklav qalmayıb - və qlobal sarkacın hər hansı yellənməsi istisnasız olaraq hamıya təsir göstərir. Hətta üç qat imperiya olsan belə.
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Sergey Savçuk
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/42329/30/423293016_0:60:911:971_100x100_80_0_0_98904c3c6ddd8d0f580ea75867d22f25.jpg
Sergey Savçuk
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/42329/30/423293016_0:60:911:971_100x100_80_0_0_98904c3c6ddd8d0f580ea75867d22f25.jpg
xəbərlər
ru_AZ
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e9/01/15/470123160_341:0:3072:2048_1920x0_80_0_0_4715d6d1abdc2af69057500b41bd687f.jpgSputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sergey Savçuk
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/42329/30/423293016_0:60:911:971_100x100_80_0_0_98904c3c6ddd8d0f580ea75867d22f25.jpg
böyük britaniya, rusiya, xüsusi hərbi əməliyyat, "brexit", ukrayna, ingiltərə
böyük britaniya, rusiya, xüsusi hərbi əməliyyat, "brexit", ukrayna, ingiltərə
Britaniya Rusiyanı qabaqlayaraq dünya rekorduna imza atdı
Müasir qlobal dünyada cərəyan edən proseslərdən qorunmaq üçün nəyinki La-manşın o tayında, hətta okeanın a tayında gizlənmək real görünmür.
Keçən ilin yayında Britaniya mediası keçmiş imperiyanın sənaye potensialına görə dünyanın ilk on ölkəsi sırasından çıxdığını bildirərək kədərli informasiya ilə bölüşdü. Həmin vaxt geniş ictimaiyyət ya kədərləndi, ya da kinayəli şəkildə sevindi. Amma istənilən halda ümumilikdə baş verənlərdən razı qaldı. 2025-ci ilin əvvəlində baş verənlərin səbəbləri, daha doğrusu, iqtisadiyyatda və enerji sahəsindəki ümumi proseslərin dinamikası məlum oldu.
Böyük Britaniya yeni tarixi rekorda imza atdı - krallığın məişət istehlakçıları üçün elektrik enerjisinin dəyəri hazırkı dünya qiymətlərindən orta hesabla 80%, sənaye istehlakçıları üçün isə 50% yüksəkdir. Bütün bunlar ən inkişaf etmiş yaşıl enerji, bərpa olunan enerji mənbələrinin ən yüksək payı və qalıq yanacaqdan uzaqlaşmanın yüksək dərəcələri haqqında aramsız bəyanatlarla müşayət olunur. Hətta tələbə də bilir ki, enerji real sektorun hesablama əsasıdır. Ona görə də tələbə hüdudlarını çoxdan aşan qərbin ekspert birliyi Britaniya iqtisadiyyatının daha da durğunlaşacağını, burada istehsal olunan məhsulların rəqabət qabiliyyətinin aşağı düşəcəyini, bütövlükdə sənaye sektorunun deqradasiyasını və inflyasiyanı proqnozlaşdırır.
Rekordun ümumi mənzərəsini 200 milyard dollarlıq yığılmış dövlət borcunu 4,75 faiz əsas dərəcə ilə yenidən maliyyələşdirmək öhdəliyi tamamlayır ki, bu da son 20 ildə ən yüksək göstəricidir. Bu göstəricini Rusiya göstəricisi ilə müqayisə edən oxucuların ani şübhəsini başa düşürük. Amma burada yazılmayan bir fərq var.
Xüsusi Hərbi Əməliyyatın (XHƏ) başlanğıcında, Böyük Britaniya, Köhnə Dünya adından Rusiyaya qarşı sanksiyaların səlib yürüşünə rəhbərlik etdiyi zaman, orada əsas dərəcə 0,1% təşkil edirdi. Belə olan halda artım dinamikasını hesablamaq çətin deyil. Rusiyada bu göstərici kiçik faizlərlə artdığı halda, Britaniyada dəyişikliklər dəfələrlə ölçülür. Baxmayaraq ki, London bir çox cəhətdən Qərb maliyyə dünyasının mərkəzi olaraq qalır və ona qarşı heç bir məhdudlaşdırıcı tədbir görülmür. Əlbəttə ki, əgər dəyişən hökumətlərin idarəetmə dühasını proseslərə mənfi təsir edən göstəricilər sırasına daxil etməsək.
Zarafatyana demək olar ki, XHƏ həm də Britaniyaya qarşı aparılır. Çünki Rusiyaya qarşı aparılan vasitəçilik müharibəsinin son iki ili ərzində Britaniya məhsullarının istehsal həcmi durmadan azalıb və 200 milyard funt-sterlinqdən (259 milyard dollar) cəmi bir qədər çoxdur. Artıq Britaniya bu yarışda əzəli rəqibi Fransa ilə yanaşı, İtaliya və Rusiyadan da geridədir. Sonuncu ilə müqayisədəki vəziyyət Dumanlı Albiondan olan tarixi rusofoblar üçün xüsusilə təhqiramizdir.
Əlbəttə ki, bu proseslər dünən başlamayıb və burada artıq unudulmuş Brexit-in baş verdiyi 2016-cı ilə qədər yaddaşımızın kitabını vərəqləməyə dəyər. Barselonada yerləşən CIDOB Beynəlxalq Münasibətlərin Araşdırması İnstitutu Londonun 1973-cü ildə qoşulduğu mehriban Avropa kommunal mənzilini tərk etməyə hazırlaşmasının əsas səbəblərini xatırladır.
Britaniya öz qanunvericiliyini Avropa qanunvericiliyinə tabe etmək, Ümumdünya Ticarət Təşkilatında Şəxsi üzvlüyünü itirmək istəmirdi. Ada ətrafında sərhəd və gömrük nəzarətini sərtləşdirmək niyyətində idi. O, Ümumavropa büdcəsinin ən böyük donorlarından biri olmaqdan imtina edərək, vətəndaşlarına qənaət edilmiş milyardların səhiyyə sisteminin yaxşılaşdırılmasına sərf olunacağını bildirirdi. Avropa İttifaqını, ilk növbədə biznes proseslərini əhatə edən məcburi bürokratikləşmədə ittiham etdi. Britaniya əmək miqrantlarının idxalını diqqətlə tənzimləməklə özünün güclü əmək bazarını yaratmağa ümid bəsləyirdi. London fiziki və hüquqi şəxslərdən əlavə dəyər vergisi və digər ayırmaların tamamilə Britaniya xəzinəsində qalmasını daha düzgün hesab edirdi.
Əlavə olaraq qeyd edək ki, Brexitdə Çin faktorunun da böyük rolu oldu. Geniş maliyyə məlumatlarına malik olan Londonun başbilənləri ABŞ və Çin arasında ticarət müharibəsinin qaçılmaz olduğunu başa düşürdü. Avropa İttifaqından çıxmaqla London birincisi, Pekinlə yalnız məhdud ticarət qarşıdurmasına girmək, ikincisi, bununla da özünü Çin ekspansiyasından qorumaqla sözün əsl mənasında qarşıdurmaya Boğazın (La-Manşın) o tayından tamaşa etməyə ümid bəsləyirdi. Ekspansiya haqqında danışdıqda isə bir faktı yada salmaq kifayətdir. Məsələn, Çin aqressiv şəkildə Aİ bazarlarına atılmağa başladığı metallurgiya sənayesində qısa zaman ərzində bazarın yarısını ələ keçirdi.
Təbii ki, bu, son dərəcə sadələşdirilmiş bir motivasiyadır, çünki bir sıra təşviq səbəbləri müqayisə olunmaz dərəcədə daha böyük və daha mürəkkəb idi. Amma həmvətənlərini çoxdan tanış olan ticarət, maliyyə və coğrafi koordinat sistemindən çıxmağa səs verməyə inandırmaq üçün hazırlanmış təbliğatın nəyə əsaslandığını anlamağa imkan verir.
Enerji baxımından da London İttifaqının məhdudiyyətlərindən kənar fərdi oyuna ümid edirdi. Xatırladaq ki, 2021-2022-ci illərin qeyri-adi soyuq qışında (14,5 min britaniyalı hipotermiyadan öldüyü vaxt) Krallıq birbaşa Rusiyadan maye qaz alırdı. Tam dolu qaz tankerləri ilə.
Rusiya və XHƏ dövrü ilə əlaqədar xatırlamaq lazımdır ki, məhz Böyük Britaniya (ABŞ ilə birlikdə) Ukrayna millətçiliyinin, Ukrayna ordusunun və xüsusi xidmət orqanlarının təliminin əsas sponsoru idi. Onlar bu hissələri Donbasa, sonra isə Rusiyaya qarşı istifadə etmək istəyirdi. Ukraynanın İstanbuldakı danışıqlar qrupunun nümayəndəsi açıq etiraf edib ki, o vaxt baş nazir olan Boris Conson Moskva ilə atəşkəslə bağlı hər hansı müzakirəni qadağan edib. Onu əvəz edən Rishi Sunak, litium və digər Ukrayna yataqları müqabilində Kiyevə silah tədarükü üçün dörddə bir milyard funt sterlinq vəd edib. Eyni xarici siyasət yolu ilə gedən hazırkı baş nazir Kit Starmer isə, Ukrayna münaqişəsinin sülh yolu ilə həllindən danışan hər kəsə damğa vurub ağzını yummaqla məşğuldur.
Yeri gəlmişkən, düz bir il əvvəl Böyük Britaniya Ticarət Departamenti "Brexit: Dördüncü ildönümü" adlı bayram hesabatını dərc edib. Onu 2025-ci ilin yanvar ayında oxumaq əsl zövq verir.
Çünki 2024-cü ilin qışında London əmin edirdi ki, milli iqtisadiyyat Almaniya və Fransadan daha sürətlə inkişaf edəcək və 2028-ci ilə qədər məcmu artımın sürətinə və həcminə görə hətta Yaponiyanı keçərək dünyada dinamik inkişaf edən üçüncü iqtisadiyyata çevriləcək. Vətəndaşları əmin edirdilər ki, sabah Böyük Britaniya sözün əsl mənasında texnoloji tərəqqi, xüsusilə enerji sektorunda Cənubi Koreya və İsrail kimi ölkələri qabaqlayacaq. Bildirilir ki, 2022-ci il üçün Britaniya mal və xidmətlər ixrac edən beşinci ölkə olub. Amma nədənsə bundan sonrakı illərin uğurları barədə heç bir məlumat yoxdur.
İstehsal sektorunun nəticələrini oxuyanda daha gülməli vəziyyət yaranır. Qeyd olunur ki, Böyük Britaniya sənaye istehsalına görə dünyada səkkizinci yerdədir. Amma məlumatlar 2021-ci ilin göstəricilərini əks etdirir. Bundan sonrakı dövr yenə statistik boşluğa qərq olur.
Bugünkü söhbətimizin yekununda İngiltərənin qloballaşmanın sürətli dalğasından özünü qorumaq istəyini xatırlatmaq düzgün olar. Qeyd etmək lazımdır ki, 21-ci əsrdə "kanalın arxasında" oturmaq fiziki reallıqlara görə mümkünsüzdür. Artıq planetdə qapalı və qorunan anklav qalmayıb - və qlobal sarkacın hər hansı yellənməsi istisnasız olaraq hamıya təsir göstərir. Hətta üç qat imperiya olsan belə.