https://sputnik.az/20250117/gurcustan-ve-azerbaycan-regionda-yeni-iqtisadi-realligi-nece-yaradirlar-470060278.html
Gürcüstan və Azərbaycan regionda yeni iqtisadi reallığı necə yaradırlar
Gürcüstan və Azərbaycan regionda yeni iqtisadi reallığı necə yaradırlar
Sputnik Azərbaycan
Bakı və Tbilisi həm beynəlxalq, həm də yerli xarakterli yeni layihələr planlaşdırırlar. Ölkələr tərəfindən irəli sürülən təşəbbüslər enerji sahəsində... 17.01.2025, Sputnik Azərbaycan
2025-01-17T17:40+0400
2025-01-17T17:40+0400
2025-01-17T18:00+0400
gürcüstan
iqtisadiyyat
bakı-tbilisi-qars dəmiryolu xətti
azərbaycan
ticarət
yanacaq
dövriyyə
qara dəniz
orta dəhliz
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/40904/18/409041815_0:16:1500:860_1920x0_80_0_0_7072f03e5d92a169c0ec6c20c7d3935c.jpg
BAKI, 17 yanvar — Sputnik. Azərbaycanda Gürcüstanın iştirak etməyəcəyi beynəlxalq nəqliyyat, logistika və ya enerji layihəsi tapmaq çətindir - əsas neft və qaz ixrac boru kəmərləri bu ölkənin ərazisindən keçir. Həmçinin Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu infrastrukturu da yaradılıb. Eyni zamanda, Azərbaycan və Gürcüstan ikitərəfli iqtisadi əməkdaşlığı fəal şəkildə inkişaf etdirirlər - qarşılıqlı ticarət dövriyyəsi durmadan artır, investisiyalar son illərdə kəskin çoxalıb. İnvestisiya artımından danışarkən, biz həqiqətən rekord göstəricilərlə üzləşirik - 2023-cü ildə Azərbaycan Gürcüstan iqtisadiyyatına 53,6 milyon dollar sərmayə qoyub ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 31,5 dəfə çoxdur. 2024-cü ilin yanvar-sentyabr aylarının yekunlarına görə isə, Azərbaycanın Gürcüstana investisiyaları 88,82% artaraq 95,75 milyon dollar təşkil edib. Eyni zamanda, Azərbaycan və Gürcüstan həm beynəlxalq, həm də yerli xarakterli yeni layihələr planlaşdırırlar. Eyni zamanda, Tbilisi və Bakının irəli sürdüyü təşəbbüslər dünyada "yaşıl enerji"nin inkişafı və enerjiyə keçid üçün beynəlxalq tələblərə cavab verir. Azərbaycan Gürcüstanın enerji təhlükəsizliyini təmin edir Azərbaycan Gürcüstanın ən böyük qaz tədarükçüsüdür, lakin ötən ilin yanvar-sentyabr aylarının nəticələrinə görə, Azərbaycan "mavi yanacağın"ın ölkəyə ixracının həcmi bir qədər azalıb. Belə ki, göstərilən dövrün yekunlarına görə, Azərbaycan qazının Gürcüstana tədarükü ötən ilin müvafiq dövründəki 72,3%-dən 64%-ə, 2022-ci ilin yanvar-sentyabr ayları ilə müqayisədə isə 87,8%-ə qədər azalıb. Beləliklə, 2024-cü ilin doqquz ayının yekunlarına görə, Azərbaycan Gürcüstana bu növ yanacağın tədarükü üzrə liderliyini qoruyaraq, Gürcüstan bazarına 160 milyon dollar dəyərində qaz ixrac edib. Eyni zamanda, Gürcüstanın ikinci ən böyük qaz tədarükçüsü olan Rusiya ölkə bazarındakı payını 36%-ə çatdırıb. Eyni zamanda, Azərbaycan Gürcüstana neft və neft məhsulları ixrac edən ölkələr arasında dördüncü yerdədir. Belə ki, 2024-cü ilin yanvar-noyabr aylarında Gürcüstan Azərbaycandan 75,9 milyon dollar dəyərində 95 950 ton neft və neft məhsulları idxal edib. Bundan başqa, Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin Gürcüstandakı törəmə şirkəti olan "SOCAR Gas Georgia" bu ölkənin Tbilisidən başqa respublikanın bütün regionlarını "mavi yanacaq"la təmin edən qaz nəqli sisteminə sahibdir. Bu ayın əvvəlində məlum olub ki, "SOCAR Gas Georgia" İmereti, Quriya və Sameqrelo-Zemo Svaneti kimi regionlarda daha 41 qaz kəməri alıb. Müqavilənin dəyəri 7,1 milyon dollar olub, qaz kəmərlərinin alınması üçün ödənişlər isə 2032-ci ildə başlayacaq və 10 il davam edəcək. Hər il ARDNŞ Gürcüstan büdcəsini çox əhəmiyyətli məbləğdə - təxminən 711 milyon dollar artıracaq. Region üzrə yükdaşımaların artırılması Bakı və Tbilisinin ümumi məqsədidir Azərbaycan və Gürcüstan Transxəzər marşrutu (TMTM, Orta dəhliz) mühüm beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin bir hissəsidirlər. Bu marşrut isə son illərdə geosiyasi vəziyyətə və tədarükçü ölkələr tərəfindən alternativ quru marşrutlarının axtarışına görə populyarlıq qazanır. Bununla belə, TMTR-nin populyarlığından xeyli əvvəl, Bakı və Tbilisi Avropanı Asiya ilə birləşdirəcək öz marşrutlarını qurmağa başlayıblar - 2017-ci ildə Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu istifadəyə verilib ki, bu da yüklərin bir qitədən digərinə daha sürətli, ucuz və təhlükəsiz qitəyə çatdırılmasına imkan yaradıb. Eyni zamanda, Azərbaycan və Gürcüstan BTQ-nin (Bakı-Tbilisi-Qars) modernləşdirilməsini davam etdirir - 2024-cü ildə təmir işlərinin növbəti mərhələsi başa çatıb ki, bu da onun ötürmə qabiliyyətini ildə 1 milyon tondan 5 milyon tona çatdırmağa imkan yaradıb. Nəticədə, "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC-nin məlumatına görə, Transxəzər Beynəlxalq Dəhlizi (Orta Dəhliz/TMTM) ilə Çindən daşınan yüklərin həcmi 2023-cü illə müqayisədə 2024-cü ildə 25 dəfədən çox artaraq 27 min konteyneri ötüb. Qeyd etmək yerinə düşər ki, Cənub Qaz Dəhlizi və Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri kimi mühüm magistral layihələr də Gürcüstan ərazisindən keçir və bu tranzitdən Gürcüstan hər il yüz milyonlarla dollar gəlir əldə edir. Avropaya "Yaşıl" enerji körpüsüBakı və Tbilisi əldə etdikləri iqtisadi uğurlarla kifayətlənmək niyyətində deyillər və qlobal miqyasda yeni strateji layihələrlə əməkdaşlığı genişləndirməyi planlaşdırırlar. Belə ki, 2022-ci ildə Azərbaycan, Gürcüstan, Macarıstan və Rumıniya arasında Gürcüstan ərazisi və Qara dəniz vasitəsilə Azərbaycandan Avropaya "yaşıl" enerji tədarükü üçün nəzərdə tutulmuş "Black Sea Energy" layihəsinin həyata keçirilməsi barədə razılıq əldə edilib. Daha sonra ötən ilin noyabrında Azərbaycan, Özbəkistan və Qazaxıstan Avropaya "yaşıl" enerjinin tədarükü barədə razılığa gəliblər. Bu ilin may ayında üç ölkə Avropa İttifaqı ölkələrinə "yaşıl" enerji satmaq üçün enerji sistemlərinin inteqrasiyası və Xəzər dənizinin dibi ilə yüksək gərginlikli kabelin çəkilməsi layihəsinin texniki-iqtisadi əsaslandırmasını hazırlamağa başlayıblar. Qazaxıstan və Özbəkistandakı bərpa olunan enerji mənbələrindən elektrik enerjisinin Azərbaycana tədarük edilməsi, oradan isə Gürcüstan ərazisi və Qara dəniz vasitəsilə Avropaya ixrac edilməsi planlaşdırılır. Orada Rumıniya və Macarıstan bu "yaşıl" elektrik enerjisinin idxalçıları olacaqlar. Mərkəzi Asiya ölkələrinin iştirakı ilə bütün Qara dəniz enerjisi layihəsinin təxmini dəyəri hələ açıqlanmayıb, lakin onun ayrı-ayrı komponentləri üçün lazımi vəsaitin proqnozları artıq açıqlanıb. Belə ki, Rumıniyanın energetika naziri Sebastyan Burdujanın sözlərinə görə, Gürcüstan və Rumıniya arasında sualtı kabelin çəkilməsi üçün 3,5 milyard avro lazımdır. Eyni zamanda, 2025-ci ilin dövlət büdcəsində qeyd olunub ki, Qara dənizin dibi ilə elektrik xətlərinin çəkilməsi layihəsi beş il ərzində Gürcüstana 145 milyon lariyə (51 milyon dollar) başa gələcək. Gürcüstanın dövlət büdcəsinə əsasən, Qara dənizin dibinin dərin dənizdə kəşfiyyatını əhatə edən birinci mərhələ bu il başlayacaq. İkinci mərhələdə yerüstü elektrik verilişi şəbəkəsinin gücləndirilməsi, üçüncü mərhələdə isə kabel xətlərinin və yerüstü transformator yarımstansiyalarının tikintisi nəzərdə tutulur.Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.
https://sputnik.az/20250117/azerbaycan-gurcustanin-bes-esas-ticaret-terefdasi-sirasindadir---gurcustanin-bas-naziri--470059584.html
azərbaycan
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Aygül Tağıyeva
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e5/02/0f/426229726_632:-1:2679:2047_100x100_80_0_0_bf9f4a66d2062eb596bb6df525ab6306.jpg
Aygül Tağıyeva
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e5/02/0f/426229726_632:-1:2679:2047_100x100_80_0_0_bf9f4a66d2062eb596bb6df525ab6306.jpg
xəbərlər
ru_AZ
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/40904/18/409041815_156:0:1489:1000_1920x0_80_0_0_2dbb786f58229f6d759765da6b53b69c.jpgSputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Aygül Tağıyeva
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e5/02/0f/426229726_632:-1:2679:2047_100x100_80_0_0_bf9f4a66d2062eb596bb6df525ab6306.jpg
gürcüstan, bakı-tbilisi-qars dəmiryolu xətti, azərbaycan, ticarət, yanacaq, dövriyyə, qara dəniz, orta dəhliz
gürcüstan, bakı-tbilisi-qars dəmiryolu xətti, azərbaycan, ticarət, yanacaq, dövriyyə, qara dəniz, orta dəhliz
Gürcüstan və Azərbaycan regionda yeni iqtisadi reallığı necə yaradırlar
17:40 17.01.2025 (Yenilənib: 18:00 17.01.2025) Bakı və Tbilisi həm beynəlxalq, həm də yerli xarakterli yeni layihələr planlaşdırırlar. Ölkələr tərəfindən irəli sürülən təşəbbüslər enerji sahəsində beynəlxalq keçid trekinə uyğundur.
BAKI, 17 yanvar — Sputnik. Azərbaycanda Gürcüstanın iştirak etməyəcəyi beynəlxalq nəqliyyat, logistika və ya enerji layihəsi tapmaq çətindir - əsas neft və qaz ixrac boru kəmərləri bu ölkənin ərazisindən keçir. Həmçinin Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu infrastrukturu da yaradılıb.
Eyni zamanda, Azərbaycan və Gürcüstan ikitərəfli iqtisadi əməkdaşlığı fəal şəkildə inkişaf etdirirlər - qarşılıqlı ticarət dövriyyəsi durmadan artır, investisiyalar son illərdə kəskin çoxalıb. İnvestisiya artımından danışarkən, biz həqiqətən rekord göstəricilərlə üzləşirik - 2023-cü ildə Azərbaycan Gürcüstan iqtisadiyyatına 53,6 milyon dollar sərmayə qoyub ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 31,5 dəfə çoxdur.
2024-cü ilin yanvar-sentyabr aylarının yekunlarına görə isə, Azərbaycanın Gürcüstana investisiyaları 88,82% artaraq 95,75 milyon dollar təşkil edib.
Eyni zamanda, Azərbaycan və Gürcüstan həm beynəlxalq, həm də yerli xarakterli yeni layihələr planlaşdırırlar. Eyni zamanda, Tbilisi və Bakının irəli sürdüyü təşəbbüslər dünyada "yaşıl enerji"nin inkişafı və enerjiyə keçid üçün beynəlxalq tələblərə cavab verir.
Azərbaycan Gürcüstanın enerji təhlükəsizliyini təmin edir
Azərbaycan Gürcüstanın ən böyük qaz tədarükçüsüdür, lakin ötən ilin yanvar-sentyabr aylarının nəticələrinə görə, Azərbaycan "mavi yanacağın"ın ölkəyə ixracının həcmi bir qədər azalıb. Belə ki, göstərilən dövrün yekunlarına görə, Azərbaycan qazının Gürcüstana tədarükü ötən ilin müvafiq dövründəki 72,3%-dən 64%-ə, 2022-ci ilin yanvar-sentyabr ayları ilə müqayisədə isə 87,8%-ə qədər azalıb.
Beləliklə, 2024-cü ilin doqquz ayının yekunlarına görə, Azərbaycan Gürcüstana bu növ yanacağın tədarükü üzrə liderliyini qoruyaraq, Gürcüstan bazarına 160 milyon dollar dəyərində qaz ixrac edib. Eyni zamanda, Gürcüstanın ikinci ən böyük qaz tədarükçüsü olan Rusiya ölkə bazarındakı payını 36%-ə çatdırıb.
Eyni zamanda, Azərbaycan Gürcüstana neft və neft məhsulları ixrac edən ölkələr arasında dördüncü yerdədir. Belə ki, 2024-cü ilin yanvar-noyabr aylarında Gürcüstan Azərbaycandan 75,9 milyon dollar dəyərində 95 950 ton neft və neft məhsulları idxal edib.
Bundan başqa, Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin Gürcüstandakı törəmə şirkəti olan "SOCAR Gas Georgia" bu ölkənin Tbilisidən başqa respublikanın bütün regionlarını "mavi yanacaq"la təmin edən qaz nəqli sisteminə sahibdir. Bu ayın əvvəlində məlum olub ki, "SOCAR Gas Georgia" İmereti, Quriya və Sameqrelo-Zemo Svaneti kimi regionlarda daha 41 qaz kəməri alıb. Müqavilənin dəyəri 7,1 milyon dollar olub, qaz kəmərlərinin alınması üçün ödənişlər isə 2032-ci ildə başlayacaq və 10 il davam edəcək. Hər il ARDNŞ Gürcüstan büdcəsini çox əhəmiyyətli məbləğdə - təxminən 711 milyon dollar artıracaq.
Region üzrə yükdaşımaların artırılması Bakı və Tbilisinin ümumi məqsədidir
Azərbaycan və Gürcüstan Transxəzər marşrutu (TMTM, Orta dəhliz) mühüm beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin bir hissəsidirlər. Bu marşrut isə son illərdə geosiyasi vəziyyətə və tədarükçü ölkələr tərəfindən alternativ quru marşrutlarının axtarışına görə populyarlıq qazanır.
Bununla belə, TMTR-nin populyarlığından xeyli əvvəl, Bakı və Tbilisi Avropanı Asiya ilə birləşdirəcək öz marşrutlarını qurmağa başlayıblar - 2017-ci ildə Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu istifadəyə verilib ki, bu da yüklərin bir qitədən digərinə daha sürətli, ucuz və təhlükəsiz qitəyə çatdırılmasına imkan yaradıb.
Eyni zamanda, Azərbaycan və Gürcüstan BTQ-nin (Bakı-Tbilisi-Qars) modernləşdirilməsini davam etdirir - 2024-cü ildə təmir işlərinin növbəti mərhələsi başa çatıb ki, bu da onun ötürmə qabiliyyətini ildə 1 milyon tondan 5 milyon tona çatdırmağa imkan yaradıb. Nəticədə, "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC-nin məlumatına görə, Transxəzər Beynəlxalq Dəhlizi (Orta Dəhliz/TMTM) ilə Çindən daşınan yüklərin həcmi 2023-cü illə müqayisədə 2024-cü ildə 25 dəfədən çox artaraq 27 min konteyneri ötüb.
Qeyd etmək yerinə düşər ki, Cənub Qaz Dəhlizi və Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri kimi mühüm magistral layihələr də Gürcüstan ərazisindən keçir və bu tranzitdən Gürcüstan hər il yüz milyonlarla dollar gəlir əldə edir.
Avropaya "Yaşıl" enerji körpüsü
Bakı və Tbilisi əldə etdikləri iqtisadi uğurlarla kifayətlənmək niyyətində deyillər və qlobal miqyasda yeni strateji layihələrlə əməkdaşlığı genişləndirməyi planlaşdırırlar.
Belə ki, 2022-ci ildə Azərbaycan, Gürcüstan, Macarıstan və Rumıniya arasında Gürcüstan ərazisi və Qara dəniz vasitəsilə Azərbaycandan Avropaya "yaşıl" enerji tədarükü üçün nəzərdə tutulmuş "Black Sea Energy" layihəsinin həyata keçirilməsi barədə razılıq əldə edilib.
Daha sonra ötən ilin noyabrında Azərbaycan, Özbəkistan və Qazaxıstan Avropaya "yaşıl" enerjinin tədarükü barədə razılığa gəliblər. Bu ilin may ayında üç ölkə Avropa İttifaqı ölkələrinə "yaşıl" enerji satmaq üçün enerji sistemlərinin inteqrasiyası və Xəzər dənizinin dibi ilə yüksək gərginlikli kabelin çəkilməsi layihəsinin texniki-iqtisadi əsaslandırmasını hazırlamağa başlayıblar.
Qazaxıstan və Özbəkistandakı bərpa olunan enerji mənbələrindən elektrik enerjisinin Azərbaycana tədarük edilməsi, oradan isə Gürcüstan ərazisi və Qara dəniz vasitəsilə Avropaya ixrac edilməsi planlaşdırılır. Orada Rumıniya və Macarıstan bu "yaşıl" elektrik enerjisinin idxalçıları olacaqlar.
Mərkəzi Asiya ölkələrinin iştirakı ilə bütün Qara dəniz enerjisi layihəsinin təxmini dəyəri hələ açıqlanmayıb, lakin onun ayrı-ayrı komponentləri üçün lazımi vəsaitin proqnozları artıq açıqlanıb. Belə ki, Rumıniyanın energetika naziri Sebastyan Burdujanın sözlərinə görə, Gürcüstan və Rumıniya arasında sualtı kabelin çəkilməsi üçün 3,5 milyard avro lazımdır.
Eyni zamanda, 2025-ci ilin dövlət büdcəsində qeyd olunub ki, Qara dənizin dibi ilə elektrik xətlərinin çəkilməsi layihəsi beş il ərzində Gürcüstana 145 milyon lariyə (51 milyon dollar) başa gələcək.
Gürcüstanın dövlət büdcəsinə əsasən, Qara dənizin dibinin dərin dənizdə kəşfiyyatını əhatə edən birinci mərhələ bu il başlayacaq. İkinci mərhələdə yerüstü elektrik verilişi şəbəkəsinin gücləndirilməsi, üçüncü mərhələdə isə kabel xətlərinin və yerüstü transformator yarımstansiyalarının tikintisi nəzərdə tutulur.
Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.