https://sputnik.az/20250108/kuraxovo-bizimdir-amma-esas-bundan-sonrasidir-469860533.html
Kuraxovo bizimdir, amma əsas bundan sonrasıdır
Kuraxovo bizimdir, amma əsas bundan sonrasıdır
Sputnik Azərbaycan
Donbass kömür və polad mənbələri ilə zəngin olmaqla yanaşı, həm də Rusiyanın cənubunun elektrik ehtiyatıdır. 08.01.2025, Sputnik Azərbaycan
2025-01-08T10:00+0400
2025-01-08T10:00+0400
2025-01-08T10:00+0400
rusiya
ukrayna
donbas
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/07e8/0c/14/469542958_0:0:3021:1699_1920x0_80_0_0_2634d0804ae1bbc06845a94dbad53071.jpg
2025-ci ilin hərbi baxımdan ilk əlamətdar hadisəsi Kuraxovo şəhərinin Rusiya ordusu tərəfindən tutulması oldu. Müdafiə Nazirliyi şəhərin qərb ətrafının və yerli elektrik stansiyası ərazisinin uğurlu təmizlənməsi barədə rəsmi məlumat verib və əlavə edib ki, döyüşlər zamanı on iki minə yaxın ukraynalı yaraqlı, üç minə yaxın zirehli texnika və ağır silahlar, o cümlədən qırx tank məhv edilib. Şücaət və qəhrəmanlıqlarına görə beş min yarım hərbçi dövlət və idarə mükafatlarına layiq görülüb. Donetskin qərbindəki ən sıx məskunlaşan şəhərlərdən biri uğrunda inadkar döyüşlər yüz on beş gün davam etdi və bu müddət ərzində medianın diqqəti əməliyyatın təkcə hərbi-taktiki deyil, həm də enerji aspektinə yönəlmişdi. Axı Donbassdakı ən böyük istilik elektrik stansiyalarından biri Kuraxovoda yerləşir, və Ukrayna Silahlı Qüvvələri (USQ) son ana qədər onun binalarını əldən verməməyə çalışırdı. Bugünkü söhbətimizin aperitifi olaraq qeyd edək ki, Kuraxovonun alınmasından üç gün əvvəl yaxınlıqdakı Şevçenko kəndi Rusiya qoşunlarının nəzarətinə keçib. Keçən əsrin səksəninci illərinin əvvəllərində sovet geoloqları tərəfindən böyük bir litium yatağının aşkar edildiyi kiçik bir kənd. Onun proqnozlaşdırılan ehtiyatları, hesablanmış geofiziki modelə əsasən, 13,8 milyon ton filiz olaraq qiymətləndirilir. Vurğulamaq lazımdır ki, söhbət sübut edilmiş ehtiyatlardan deyil, proqnozlaşdırılan ehtiyatlardan gedir. Üstəlik, Şevçenkodakı filiz yatağının geologiyası mürəkkəbdir və bədnam litium qranit massivlərinin altında gizlənir, bu da onun (şaxta üsulu ilə) çıxarılmasını kifayət qədər çətinləşdirir. Bununla belə, Kiyevdə heç kim bu cür xırda şeylərlə məşğul olmur və buna görə də Bank küçəsində kifayət qədər acı əhval-ruhiyyə hökm sürür, çünki Şevçenkonun litiumu Zelenskinin paket təklifinin bir hissəsi idi, onun mahiyyəti "Amerika silahı müqabilində Ukrayna mineralları" düsturuna tam uyğun idi. Ancaq gəlin əsas mövzuya qayıdaq. Kuraxovonun azad edilməsi, xüsusən də yerli elektrik stansiyasına nəzarətin yaradılması döyüşün ilk günündən Pokrovska (Krasnoarmeysk) növbəti hücumla əlaqələndirildi. Qeyd edək ki, Ukrayna resursları 2024-cü ilin yazında, yəni təxminən bir il əvvəl Kuraxovonun itiriləcəyini proqnozlaşdırmışdı. Vurğulanırdı ki, Kuraxovskun elektrik enerjisi olmadan Pokrovsk da olmayacaq və onsuz Ukrayna ildə 24 milyon ton ümumi hasilatı olan kokslaşmış kömürdən səkkiz milyon tonunu itirəcək. Ona görə də təəccüblü deyil ki, mədən idarəsinin sahibi və eyni zamanda Ukraynanın ən böyük polad istehsalçısı olan "Metinvest" şirkəti əldən çıxmaqda olan 3 saylı mədəndən bacardığı qədər daha çox məhsulu əldə etməyə çalışırdı. Rəsmi olaraq, burada kömür hasilatı yalnız dekabrın ortalarında, cəbhənin gurultusunun qapının ağzına dirəşdiyi zaman dayandı. Bu şərti hədd Böyük Vətən Müharibəsi ərəfəsində tikilmiş Kuraxovskaya elektrik stansiyası oldu. Müharibənin başlaması ilə onun güc aqreqatları demək olar ki, dərhal sökülərək arxa cəbhəyə aparıldı. Elektrik stansiyası 1946-cı ilə qədər sürətlə bərpa edildi, çünki almanların geri çəkilməsi zamanı yerlə-yeksan olmuş Donbass sənayesinin dirçəldilməsi üçün elektrik çox vacib idi. Müasir dövrdə Kuraxovskaya İES daim modernləşdirilir və genişləndirilirdi. Yeddi enerji blokunun quraşdırılmış gücü bir yarım gigavat idi ki, bu da ikinci nəsil 2 nüvə reaktoru ilə müqayisə edilə bilər. Onlar kömür, mazut və ya təbii qazla işləyirdilər. Elektrik stansiyası təkcə Krasnoarmeysk rayonunu və yerli kömür trestini deyil, geniş ərazini elektrik enerjisi ilə təmin edirdi. O, hələ də Ukraynanın işğalı altında olan Slavyanskaya İstilik Elektrik Stansiyasından sonra regionun ən böyük istehsal müəssisələrindən birinə çevrilmişdi. 2015-ci ildə ATO deyilən əməliyyat başlayandan sonra Kiyev öz həmvətənləri adlandırdığı insanları vecinə almayaraq 330 kilovoltluq üç elektrik xəttindən ikisinə elektrik enerjisinin verilişini dayandırıb. Bu, işığın verilişində, eyni zamanda, su və istilik təchizatında müntəzəm fasilələrlə nəticələndi və Donetsk aqlomerasiyasının mərkəzi hissəsi üçün adi kədərli hal xarakteri aldı. Xüsusi Hərbi Əməliyyat (XHƏ) zamanı Ukraynanın dezinformasiya mediası, qoşunlarımız irəlilədikcə, Rusiyanın mühüm infrastruktur obyektlərinə zərbələr endirdiyini, guya dinc sakinləri qeyri-insani şəraitə məhkum etdiyini vurğulayaraq, isteriya dərəcəsini durmadan artırırdı. Mütləq senzura şəraitində yaşayan Ukrayna cəmiyyəti ola bilsin ki, bu cür bəyanatlara inanırdı, amma biz bir sıra başqa faktları yaxşı xatırlayırıq. Məsələn, 2023-cü ildə istilik elektrik stansiyasının idarəetmə binasına endirilən hava zərbəsindən sonra Ukrayna sosial şəbəkələri nəticədə həlak olan USQ hərbçilərinin siyahısını təqdim etdi. Onların elektrik stansiyasının ərazisində nə etdikləri isə ritorik sualdır. Rus qoşunlarının növbəti hücumu iki tərəfdən Kuraxovo bölgəsini əhatə edərək şimala (Artemovsk və Soledara doğru) və cənuba (Uqledar istiqamətində) istiqamətləndirildi. Bu prosesdə Rusiya Aerokosmik Qüvvələri vaxtaşırı Ukrayna ərazisinin dərinliklərinə kütləvi zərbələr endirib, istilik və elektrik enerjisi istehsalının istehsal gücünü azaldırdı. Özündə rus olan hər şeyi səylə aradan qaldıran Zelenski administrasiyası Trişkinin kaftanı ilə bağlı ifadəni unutmuş ola bilər, lakin hər növbəti zərbədən sonra Ukraynanın enerji sisteminin təmiri məhz bu prinsipə uyğun aparılıb. Yəni bir obyekti təmir etmək üçün başqa obyekt sökülüb yararsız vəziyyətə salınırdı. Ötən ilin martında Ukraynanın energetika obyektlərinə növbəti zərbədən sonra müvafiq nazirlik cəbhə xəttindən uzaqda yerləşən digər elektrik stansiyalarını təmir etmək üçün Kuraxovo İES-i qurman vermək qərarına gəldi. Yayın sonuna qədər bütün generatorlar və transformatorlar sökülərək çıxarıldı ki, bu da Ukraynanın qərbə, ilk növbədə Polşaya elektrik enerjisi ixracını bərpa etməsi ilə üst-üstə düşdü. Beləliklə faktı qeyd edək. Kuraxovo hücum əməliyyatı başlayanda istilik elektrik stansiyası tamamilə işləmirdi və onu bu vəziyyətə salan, yerli sakinlərin ehtiyaclarına məhəl qoymayan və onları hesabdan çıxaran Ukrayna idi. Ancaq bütün bunlar keçmişin işləridir; yaxın gələcəkdə stansiyanı və ərazini nələrin gözlədiyi daha maraqlıdır. Kuraxovo İES-in bərpa olunacağına zərrə qədər də şübhə yoxdur. Burada kifayət qədər iş görülməlidir, çünki bütün mürəkkəb texnika çıxarılıb, döyüşlər zamanı binalar zədələnib. Ukrayna qoşunları stansiyanın təmiri və istismarının təhlükəsizliyini təmin edən məsafəyə köçürülən kimi bərpa işləri başlayacaq. Bu fantaziya deyil, ayıq hesablamadır. Birincisi, Donbassın azad edilən hissəsində geniş bərpa və tikinti işlərinin başlanması ilə böyük miqdarda elektrik enerjisi tələb olunacaq. İkincisi, Kuraxovo həm də elektrik paylayıcı mərkəzdir. Burada 330/150/110 kilovoltluq elektrik xətləri çarpaz şəkildə kəsişir. Qərbdən şərqə Zaporojye - Donetsk xətti boyunca, şimaldan cənuba - Xarkovdan Mariupola uzanan elektrik xətləri tranziti təmin edir. Ukraynanın öz ərazisindən istənilən elektrik tədarükünü kəsəcəyini güman etmək məntiqlidir, buna görə də Kuraxovo dərhal metallurgiya və Mariupol limanlarının istehsalı və ehtiyaclarının ödənilməsi üçün əsas nöqtəyə çevrilir. Üçüncüsü, keçən yay Rusiyanın "materik" cənub bölgələrində baş verən işıqların kəsilməsini xatırlamağa dəyər. Onlar istehlakın pik həddə çatdığı dövrlərdə istehsal gücünün olmaması, həmçinin transformator yarımstansiyalarının kaskadlı şəkildə sıradan çıxması səbəbindən baş verirdi. Keçən yayın anormal istisi Rusiyanın cənubunun Birləşmiş enerji sisteminin bütün zəif hissələrini göstərdi. Donbass elektrik stansiyalarının bərpası kritik dövrlərdə yükü fövqəladə zonalardan köçürməklə gücü ehtiyatda saxlamağa imkan verəcək. Donbass təkcə kömür və polad deyil, həm də Rusiyanın cənubunun elektrik ehtiyatıdır.
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Sergey Savçuk
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/42329/30/423293016_0:60:911:971_100x100_80_0_0_98904c3c6ddd8d0f580ea75867d22f25.jpg
Sergey Savçuk
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/42329/30/423293016_0:60:911:971_100x100_80_0_0_98904c3c6ddd8d0f580ea75867d22f25.jpg
xəbərlər
ru_AZ
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Azərbaycan
media@sputniknews.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sergey Savçuk
https://cdnn1.img.sputnik.az/img/42329/30/423293016_0:60:911:971_100x100_80_0_0_98904c3c6ddd8d0f580ea75867d22f25.jpg
rusiya, ukrayna, donbas
Kuraxovo bizimdir, amma əsas bundan sonrasıdır
Donbass kömür və polad mənbələri ilə zəngin olmaqla yanaşı, həm də Rusiyanın cənubunun elektrik ehtiyatıdır.
2025-ci ilin hərbi baxımdan ilk əlamətdar hadisəsi Kuraxovo şəhərinin Rusiya ordusu tərəfindən tutulması oldu. Müdafiə Nazirliyi şəhərin qərb ətrafının və yerli elektrik stansiyası ərazisinin uğurlu təmizlənməsi barədə rəsmi məlumat verib və əlavə edib ki, döyüşlər zamanı on iki minə yaxın ukraynalı yaraqlı, üç minə yaxın zirehli texnika və ağır silahlar, o cümlədən qırx tank məhv edilib. Şücaət və qəhrəmanlıqlarına görə beş min yarım hərbçi dövlət və idarə mükafatlarına layiq görülüb.
Donetskin qərbindəki ən sıx məskunlaşan şəhərlərdən biri uğrunda inadkar döyüşlər yüz on beş gün davam etdi və bu müddət ərzində medianın diqqəti əməliyyatın təkcə hərbi-taktiki deyil, həm də enerji aspektinə yönəlmişdi. Axı Donbassdakı ən böyük istilik elektrik stansiyalarından biri Kuraxovoda yerləşir, və Ukrayna Silahlı Qüvvələri (USQ) son ana qədər onun binalarını əldən verməməyə çalışırdı.
Bugünkü söhbətimizin aperitifi olaraq qeyd edək ki, Kuraxovonun alınmasından üç gün əvvəl yaxınlıqdakı Şevçenko kəndi Rusiya qoşunlarının nəzarətinə keçib. Keçən əsrin səksəninci illərinin əvvəllərində sovet geoloqları tərəfindən böyük bir litium yatağının aşkar edildiyi kiçik bir kənd. Onun proqnozlaşdırılan ehtiyatları, hesablanmış geofiziki modelə əsasən, 13,8 milyon ton filiz olaraq qiymətləndirilir. Vurğulamaq lazımdır ki, söhbət sübut edilmiş ehtiyatlardan deyil, proqnozlaşdırılan ehtiyatlardan gedir. Üstəlik, Şevçenkodakı filiz yatağının geologiyası mürəkkəbdir və bədnam litium qranit massivlərinin altında gizlənir, bu da onun (şaxta üsulu ilə) çıxarılmasını kifayət qədər çətinləşdirir.
Bununla belə, Kiyevdə heç kim bu cür xırda şeylərlə məşğul olmur və buna görə də Bank küçəsində kifayət qədər acı əhval-ruhiyyə hökm sürür, çünki Şevçenkonun litiumu Zelenskinin paket təklifinin bir hissəsi idi, onun mahiyyəti "Amerika silahı müqabilində Ukrayna mineralları" düsturuna tam uyğun idi.
Ancaq gəlin əsas mövzuya qayıdaq.
Kuraxovonun azad edilməsi, xüsusən də yerli elektrik stansiyasına nəzarətin yaradılması döyüşün ilk günündən Pokrovska (Krasnoarmeysk) növbəti hücumla əlaqələndirildi. Qeyd edək ki, Ukrayna resursları 2024-cü ilin yazında, yəni təxminən bir il əvvəl Kuraxovonun itiriləcəyini proqnozlaşdırmışdı. Vurğulanırdı ki, Kuraxovskun elektrik enerjisi olmadan Pokrovsk da olmayacaq və onsuz Ukrayna ildə 24 milyon ton ümumi hasilatı olan kokslaşmış kömürdən səkkiz milyon tonunu itirəcək. Ona görə də təəccüblü deyil ki, mədən idarəsinin sahibi və eyni zamanda Ukraynanın ən böyük polad istehsalçısı olan "Metinvest" şirkəti əldən çıxmaqda olan 3 saylı mədəndən bacardığı qədər daha çox məhsulu əldə etməyə çalışırdı. Rəsmi olaraq, burada kömür hasilatı yalnız dekabrın ortalarında, cəbhənin gurultusunun qapının ağzına dirəşdiyi zaman dayandı.
Bu şərti hədd Böyük Vətən Müharibəsi ərəfəsində tikilmiş Kuraxovskaya elektrik stansiyası oldu. Müharibənin başlaması ilə onun güc aqreqatları demək olar ki, dərhal sökülərək arxa cəbhəyə aparıldı. Elektrik stansiyası 1946-cı ilə qədər sürətlə bərpa edildi, çünki almanların geri çəkilməsi zamanı yerlə-yeksan olmuş Donbass sənayesinin dirçəldilməsi üçün elektrik çox vacib idi.
Müasir dövrdə Kuraxovskaya İES daim modernləşdirilir və genişləndirilirdi. Yeddi enerji blokunun quraşdırılmış gücü bir yarım gigavat idi ki, bu da ikinci nəsil 2 nüvə reaktoru ilə müqayisə edilə bilər. Onlar kömür, mazut və ya təbii qazla işləyirdilər. Elektrik stansiyası təkcə Krasnoarmeysk rayonunu və yerli kömür trestini deyil, geniş ərazini elektrik enerjisi ilə təmin edirdi. O, hələ də Ukraynanın işğalı altında olan Slavyanskaya İstilik Elektrik Stansiyasından sonra regionun ən böyük istehsal müəssisələrindən birinə çevrilmişdi.
2015-ci ildə ATO deyilən əməliyyat başlayandan sonra Kiyev öz həmvətənləri adlandırdığı insanları vecinə almayaraq 330 kilovoltluq üç elektrik xəttindən ikisinə elektrik enerjisinin verilişini dayandırıb. Bu, işığın verilişində, eyni zamanda, su və istilik təchizatında müntəzəm fasilələrlə nəticələndi və Donetsk aqlomerasiyasının mərkəzi hissəsi üçün adi kədərli hal xarakteri aldı.
Xüsusi Hərbi Əməliyyat (XHƏ) zamanı Ukraynanın dezinformasiya mediası, qoşunlarımız irəlilədikcə, Rusiyanın mühüm infrastruktur obyektlərinə zərbələr endirdiyini, guya dinc sakinləri qeyri-insani şəraitə məhkum etdiyini vurğulayaraq, isteriya dərəcəsini durmadan artırırdı. Mütləq senzura şəraitində yaşayan Ukrayna cəmiyyəti ola bilsin ki, bu cür bəyanatlara inanırdı, amma biz bir sıra başqa faktları yaxşı xatırlayırıq. Məsələn, 2023-cü ildə istilik elektrik stansiyasının idarəetmə binasına endirilən hava zərbəsindən sonra Ukrayna sosial şəbəkələri nəticədə həlak olan USQ hərbçilərinin siyahısını təqdim etdi. Onların elektrik stansiyasının ərazisində nə etdikləri isə ritorik sualdır.
Rus qoşunlarının növbəti hücumu iki tərəfdən Kuraxovo bölgəsini əhatə edərək şimala (Artemovsk və Soledara doğru) və cənuba (Uqledar istiqamətində) istiqamətləndirildi. Bu prosesdə Rusiya Aerokosmik Qüvvələri vaxtaşırı Ukrayna ərazisinin dərinliklərinə kütləvi zərbələr endirib, istilik və elektrik enerjisi istehsalının istehsal gücünü azaldırdı. Özündə rus olan hər şeyi səylə aradan qaldıran Zelenski administrasiyası Trişkinin kaftanı ilə bağlı ifadəni unutmuş ola bilər, lakin hər növbəti zərbədən sonra Ukraynanın enerji sisteminin təmiri məhz bu prinsipə uyğun aparılıb. Yəni bir obyekti təmir etmək üçün başqa obyekt sökülüb yararsız vəziyyətə salınırdı.
Ötən ilin martında Ukraynanın energetika obyektlərinə növbəti zərbədən sonra müvafiq nazirlik cəbhə xəttindən uzaqda yerləşən digər elektrik stansiyalarını təmir etmək üçün Kuraxovo İES-i qurman vermək qərarına gəldi. Yayın sonuna qədər bütün generatorlar və transformatorlar sökülərək çıxarıldı ki, bu da Ukraynanın qərbə, ilk növbədə Polşaya elektrik enerjisi ixracını bərpa etməsi ilə üst-üstə düşdü.
Beləliklə faktı qeyd edək. Kuraxovo hücum əməliyyatı başlayanda istilik elektrik stansiyası tamamilə işləmirdi və onu bu vəziyyətə salan, yerli sakinlərin ehtiyaclarına məhəl qoymayan və onları hesabdan çıxaran Ukrayna idi.
Ancaq bütün bunlar keçmişin işləridir; yaxın gələcəkdə stansiyanı və ərazini nələrin gözlədiyi daha maraqlıdır.
Kuraxovo İES-in bərpa olunacağına zərrə qədər də şübhə yoxdur. Burada kifayət qədər iş görülməlidir, çünki bütün mürəkkəb texnika çıxarılıb, döyüşlər zamanı binalar zədələnib. Ukrayna qoşunları stansiyanın təmiri və istismarının təhlükəsizliyini təmin edən məsafəyə köçürülən kimi bərpa işləri başlayacaq.
Bu fantaziya deyil, ayıq hesablamadır.
Birincisi, Donbassın azad edilən hissəsində geniş bərpa və tikinti işlərinin başlanması ilə böyük miqdarda elektrik enerjisi tələb olunacaq. İkincisi, Kuraxovo həm də elektrik paylayıcı mərkəzdir. Burada 330/150/110 kilovoltluq elektrik xətləri çarpaz şəkildə kəsişir. Qərbdən şərqə Zaporojye - Donetsk xətti boyunca, şimaldan cənuba - Xarkovdan Mariupola uzanan elektrik xətləri tranziti təmin edir. Ukraynanın öz ərazisindən istənilən elektrik tədarükünü kəsəcəyini güman etmək məntiqlidir, buna görə də Kuraxovo dərhal metallurgiya və Mariupol limanlarının istehsalı və ehtiyaclarının ödənilməsi üçün əsas nöqtəyə çevrilir.
Üçüncüsü, keçən yay Rusiyanın "materik" cənub bölgələrində baş verən işıqların kəsilməsini xatırlamağa dəyər. Onlar istehlakın pik həddə çatdığı dövrlərdə istehsal gücünün olmaması, həmçinin transformator yarımstansiyalarının kaskadlı şəkildə sıradan çıxması səbəbindən baş verirdi. Keçən yayın anormal istisi Rusiyanın cənubunun Birləşmiş enerji sisteminin bütün zəif hissələrini göstərdi. Donbass elektrik stansiyalarının bərpası kritik dövrlərdə yükü fövqəladə zonalardan köçürməklə gücü ehtiyatda saxlamağa imkan verəcək.
Donbass təkcə kömür və polad deyil, həm də Rusiyanın cənubunun elektrik ehtiyatıdır.
