https://sputnik.az/20230503/abs-hiperses-silahinin-qapisini-qirib-evezinde-ne-qazanib-454427020.html

ABŞ hipersəs silahının "qapısını qırıb": Əvəzində nə qazanıb?

ABŞ hipersəs silahının "qapısını qırıb": Əvəzində nə qazanıb?

Sputnik Azərbaycan

ABŞ hipersonik raketləri bütün səylərə və Pentaqonun ayrılmış büdcə ayırmalarına baxmayaraq niyə uçmur – bütün bunlar haqqında Sputnik-in hərbi icmalçısı... 03.05.2023, Sputnik Azərbaycan

2023-05-03T12:01+0400

2023-05-03T12:01+0400

2023-05-03T12:03+0400

rf-in donbasın müdafiəsi üzrə xüsusi əməliyyatı

ukrayna

xüsusi hərbi əməliyyat

abş

raket

pentaqon

rusiya

çin

https://cdnn1.img.sputnik.az/img/41057/02/410570294_0:0:4800:2700_1920x0_80_0_0_7a97aa006b6bd635eb0e6c5cd42c6aba.jpg

BAKI, 3 may — Sputnik. ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin (HHQ) naziri Frenk Kendall aprelin 27-də konqresmenlərə deyib ki, "ARRW" havadan buraxılan hipersəs raketlərinin alınmasına dair qərar prototiplər tamamlandıqdan sonra veriləcək. ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin "hipersəs silahlarının qapılarını sındırmaq" (yəni texnoloji sıçrayış) ilə bağlı maraqlı və pafoslu bəyanatı AGM-183A "ARRW" proqramının rəsmi elanından bir neçə həftə sonra verilib. Aşkar ziddiyyət yalnız Pentaqonun və hərbi-sənaye kompleksi müəssisələrinin böyük pullara hədsiz sevgisi ilə izah oluna bilər ki, onların axını sınaqların gedişindən deyil, ABŞ Konqresinin qərarlarından asılıdır. Məlumdur ki, Pentaqonun yadplanetlilərə və hipersəs maneəsinə qarşı mübarizəsi hər il milyardlarla dollar tələb edir, baxmayaraq ki, titanik işlərin nəzərəçarpacaq nəticələri yoxdur. Havadan buraxılan AGM-183A "ARRW" raket prototipinin bahalı sınaqları "gələcək hipersəs proqramlarına kömək etmək" üçün davam edəcək. Paralel olaraq və oxşar şəkildə "HACM" layihəsi inkişaf edir ("Raytheon Technologies" ilə 985 milyon dollarlıq müqavilə). ABŞ eyni vaxtda demək olar ki, onlarla hipersəs proqramı hazırlayır - Pentaqon 2024-cü ildə hipersəs tədqiqatları üçün 11 milyard dollar tələb edir. Bununla belə, kəmiyyət keyfiyyətə çevrilmir. "ARRW" (Havadan buraxılan "Rapid Response Weapon" - bombardmançıdan buraxılan raketə quraşdırılmış hipersəs sürüşmə vasitəsi) və "HACM" ("Hypersonik Attack Cruise Missile" - qırıcıların daşıya biləcəyi hava-reaktiv mühərrikli qanadlı raket) dizayn xüsusiyyətləri 7 Max-a qədər sürətlə uçuş, müvafiq olaraq 1000 km və 500 km məsafədə manevr qabiliyyətini təmin edir. Ayrı-ayrı testlər əvvəllər modellərə hipersəsin aşağı həddinə - 5 Max-a "çatmağa" imkan verib, lakin məhsulların idarəolunma qabiliyyəti və uçuş məsafəsi "pərdə arxasında" qalıb. "ARRW"un inkişafı çətin gedirdi, ardınca bir sıra uğursuzluqlar oldu. "HACM" layihəsi amerikalılar üçün daha üstün görünür, çünki o, "çox sayda platforma ilə inteqrasiya etmək" qabiliyyətinə malikdir və bununla belə, tamamlanma müddətləri dəfələrlə təxirə salınıb. "ARRW" və "HACM" məhsullarının iki ən qabaqcıl modeli hələ də davamlı və idarə olunan hipersəs uçuşundan uzaqdır. Ruiyanın "Kinjal" və ya ikinci nəsil "Zirkon"a (10 Max) çatmağa isə ondan da çox var. Xatırladaq ki, Rusiya qoşunları Ukraynanın xüsusi hərbi əməliyyat (XHƏ) zonasında hipersəs raketlərindən uğurla istifadə edir. Uzun uğursuzluqlar zolağı Bu yaxınlarda ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri 2022-ci maliyyə ilində ilk 12 "ARRW" raketinin alınması üçün Konqresdən 161 milyon dollar istəyib. Bundan sonra Pentaqon 2023-cü ildə ilk havadan buraxılan hipersəs raketini 46,6 milyon dollara almağı planlaşdırıb. Amma olmayan bir şeyi almaq mümkün deyil. Faktlar sübut edir ki, ABŞ-da yüksək texnologiyaların inkişafı birbaşa maliyyələşmə ilə bağlı deyil. Milyardlarla dollar sürətlə çap edilə bilər (və paylaşıla bilər), lakin onlar hipersəs maneəsini qıra bilməzlər. Təsadüfi deyil ki, ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin naziri Frenk Kendall hipersəs silahlarına şübhə ilə yanaşır - o hesab edir ki, "müstəsna" Amerika uzun müddət hipersəs raket sistemləri ilə silahlanmış Rusiya və Çinlə rəqabət aparmaq üçün maliyyə və strateji baxımdan ağılsızdır. Amerikanın "Lockheed Martin" korporasiyası təxminən 60 ildir ki, hipersəs texnologiyaları inkişaf etdirir və ən yaxşı nəticə 2023-cü ilin yanvarında, "HAWC" modeli B-52 bombardmançısından buraxılan və 18 km hündürlükdə (yəni stratosferdə) 550 km-dən çox məsafə qət etdiyi zaman əldə edilib - 5 Max sürətlə saatda təxminən 6100 km. Bununla yanaşı, raketin (maketin) hədəfə dəyməsi barədə məlumat olmayıb. Belə məhsulların seriyalı istehsalı erkən, mənasız və effektsizdir. Qarşıda hələ illər var. Bununla belə, hipersəs silahlarının olmaması ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələri və "Lockheed Martin" Korporasiyasına mövcud olmayan bir raket sistemini "DDG-1000 ZUMWALT" sinifinin yüksək mövcud olan gizli esminesinə "inteqrasiya etməyə" mane olmur. ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələri və "Ingalls Shipbuilding" hərbi gəmiqayırma şirkəti yanvarda gizli "Zumwalt" üsminesi və "USS Michael Monsoor" (DDG-1001) esminesinin üzərində nüvə başlığı olmayan 12 hipersəs raketi yerləşdirmək məqsədi ilə 10,5 milyard dollarlıq müqavilə imzalayıb. Pentaqon hesab edir ki, sistemli problemlərə və dünya liderləri - Rusiya Federasiyası və Çindən əhəmiyyətli texnoloji geri qalmağa baxmayaraq, 2025-ci ilə qədər hipersəs qaçılmaz olaraq amerikalılar tərəfindən ram ediləcək. Qiymət əvvəlcədən müəyyən edilib - müxtəlif modifikasiyalı seriyalı hipersəs raketləri ABŞ vergi ödəyicilərinə hər biri 18-41 milyon dollara başa gələcək. Ayrı-ayrı hipersəs proqramları hər modifikasiyadan 300 raketin seriya istehsalı nəzərə alınmaqla 15 milyard dollardan 18 milyard dollara qədər başa gələcək. Yalnız Ordu və Hərbi Hava Qüvvələrinin maraqlarına uyğun olaraq, Hərbi Dəniz Qüvvələri üçün hipersəs raketlərinin alınması istisna olmaqla, Pentaqon 2019-cu ildən hipersəs inkişafı üçün 8 milyard dollardan çox pul xərcləyib və müdafiə planının bir hissəsi olaraq 2023-2027-ci maliyyə illərində daha 13 milyard dollar xərcləməyi planlaşdırır. Konqresin heyrətamiz səxavəti daha da qəribə görünür, çünki Amerika hipersəsi yeni texnologiyaların, istehsal imkanlarının və istedadlı alimlərin inteqrasiyasında ciddi çatışmazlıqlar yaradır. Hətta sadə və çətin şəraitdə (düşmənin zenit-raket komplekslərinə qarşı mübarizə) hipersəs məhsulların sınaqdan keçirilməsi üçün konkret (hərtərəfli) planlar yoxdur. Aydındır ki, Vaşinqtonda pul vəsaitlərinin dövriyyəsi milli təhlükəsizlik və silahlanma sahəsində əsl elmi-texnoloji sıçrayışdan daha vacibdir.Digər maraqlı xəbərləri həmçinin Sputnik Azərbaycan-ın Teleqram kanalından izləyin.

abş

2023

xəbərlər

ru_AZ

ukrayna, xüsusi hərbi əməliyyat, abş, raket, pentaqon, rusiya, çin