Xalid Məmmədov, Sputnik Azərbaycan
BAKI, 8 yanvar — Sputnik. Qlobal risklər artan zaman investorların etibar etdiyi "güvənli liman" olan qızılın qiyməti son ABŞ-İran gərginliyi səbəbindən kəskin şəkildə bahalaşıb.
Qlobal bazarlarda qızılın unsiyasının qiymətinin bahalaşması davam edəcəkmi? Yaxın gələcəkdə qızıla yatırım sərf edəcəkmi?
İqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli Sputnik Azərbaycan-a deyib ki, son 100 ili götürsək qızıl təlatümlü dövrlərdə həmişə investorlar üçün "güvənli liman" rolunu oynayıb: "Geosiyasi gərginlik artdıqca, hərbi müdaxilələr ehtimalı yüksəldikcə, qızıla olan tələbat da artır, investorlar tez-tez bu alətə müraciət edirlər. Çünki qızılın dəyəri üzərindədir. Qiymətli kağızlar isə dünyada baş verən geosiyasi gərginliklərə daha həssas reaksiya göstərir. Təlatümlü dövrlərdə investorlar qiymətli kağızlardan vəsaitlərini çıxardıb qızıla yatırmağa üstünlük verirlər. Artıq 100 ildən çoxdur ki, qızıl "güvənli liman" rolunu oynamaqda davam edir".
O bildirib ki, hazırda dünyada müharibə təhlükələrinin, geosiyasi gərginliyin çox yüksək səviyyədə artdığını görürük: "Dünyada ticarət müharibələri, hibrid müharibələri də davam edir. Bütün bu siyasi, hərbi gərginliyin artması qızıla tələbatı da artırıb, yəni bu, investisiya aləti kimi düşünülür. Dünyada qızılın istehlakı artmayıb, sadəcə investorlar "güvənli liman" olduğu üçün vəsaitlərin bir hissəsini qızılda saxlamağa üstünlük verirlər. Bu da tələbatı artırır, qızılın qiymətini artırır. Dünyada geosiyasi, hərbi gərginlik davam etdikcə, müharibə təhlükələrinin olması ehtimalı artdıqca qızıla tələbat da artacaq və qızılın qiymətinin artması ehtimalı yüksələcək".
"ABŞ-İran gərginliyi qızılın qiymətinin artmasına təsir etdi, amma son 3 ili götürsək, dünyada gərginliyin artması sürətlə baş verdi və bu da qızılın qiymətinin artmasında mühüm rol oynadı. Yəni geosiyasi gərginlik artdıqca qızılın qiymətinin artması ehtimalı da yüksəkdir", – deyə o qeyd edib.
Onun sözlərinə görə, amma eyni zamanda qızıl bir az təhlükəli yatırımdır: "Qızılın qiyməti dünyadakı geosiyasi gərginliyə bağlı olaraq formalaşır. Bu gərginliyin azalması fonunda qiymətlərin də azalması baş verə bilər. Bir çox hallarda dünyada bunun şahidi olmuşuq, qızılın qiymətində dalğavari enmə və çıxmalar müşahidə etmişik. Məsələn, ABŞ-ın İraqa müdaxiləsi zamanı qızılın qiyməti kəskin artdı, amma sonra müharibə təhlükəsi azaldıqca qızılın qiymətində enmələr müşahidə olundu. İndi də belə bir dalğavari trendin yaranması ehtimalı var".
Ekspert bildirib ki, hazırda qızılın bazar dəyəri və birja dəyəri iqtisadi faktorlarla ölçülmür və bu, geosiyasi gərginliyə bağlıdır: "Əgər bu ilin sonunda ABŞ-da keçiriləcək prezident seçkilərində Donald Tramp uduzacaqsa, demokratlar hakimiyyətə gələcəksə, dünyada geosiyasi gərginliyin azalma ehtimalı var. Gərginlik azaldıqca qızılın qiymətinin də düşməsi ehtimalı var. Yəni bu baxımdan qızıla yatırım bir az təhlükəli sayılır və dalğavarı proseslərin düzgün qiymətləndirilməsi vacibdir. Çünki son zamanlar qızılın qiymətinin artması ilə enməsi çox kəskin dalğavari prosesə dəlalət edir. Yatırım kimi qızıldan yaxın gələcəkdə istifadə etmək olar. Amma uzunmüddətli dövr üçün qızıla yatırımların təhlükəli olduğunu söyləmək lazımdır".
Qeyd edək ki, Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondu (ARDNF) 2019-cu ilin yanvar-sentyabr aylarında 49,71 ton qızıl alıb. 2019-cu ilin üçüncü rübündə isə Fond tərəfindən alınan qızılın həcmi 5,19 ton olub. 2019-cu ilin 9 ayının yekunlarına dair hesabatına görə, sentyabrın 30-na Fondun investisiya portfelində qızılın ümumi həcmi 100,66 ton olub. Fondun investisiya portfelində qızıl investisiyalarının çəkisi 11,4% təşkil edib.
2018-ci ilin sonuna olan məlumata görə, ARDNF-in investisiya portfelində qızılın ümumi həcmi 50,95 ton təşkil edib.
